"Dù các đại học có cải tổ nội dung, chương trình đào tạo ngay cũng không đáp ứng kịp nhu cầu nhân lực của ngành. Giải pháp duy nhất cho vấn đề này là các doanh nghiệp phần mềm thành lập trường để tự đào tạo", ông Trương Gia Bình, Chủ tịch VINASA, nhận định.

Trong buổi gặp gỡ hôm 18/6 giữa lãnh đạo UBND TP HCM và các thành viên của Hiệp hội doanh nghiệp phần mềm Việt Nam (VINASA) tại Công ty phần mềm Paragon Solutions Việt Nam (PSV), các doanh nghiệp phần mềm cho biết trí tuệ Việt Nam được đối tác nước ngoài, đặc biệt là Bắc Mỹ, đánh giá ngang với Nga và các nước Đông Âu. Việt Nam hiện là 1 trong 9 nước gia công phần mềm hàng đầu thế giới. "Thế nhưng, nguồn nhân lực công nghệ thông tin (CNTT) Việt Nam luôn trong tình trạng thiếu mà thừa, thiếu người làm việc mà thừa người tìm việc", ông Trương Gia Bình nói. Thực tế, các doanh nghiệp chỉ tuyển được khoảng 10-15% trong tổng số hồ sơ đăng ký tuyển dụng và mất thêm khoảng 2-3 tháng để đào tạo lại những nhân sự mới này. 

Theo Tổng giám đốc PSV Nguyễn Hùng Phương, để có nguồn nhân lực chất lượng thì các trường ĐH phải giảng dạy bằng tiếng Anh và chương trình học phải phù hợp với nhu cầu thực tế. Phần lớn doanh nghiệp đã đồng tình với quan điểm này và đề nghị tạo điều kiện thông thoáng hơn về cơ chế, cho phép các doanh nghiệp được thành lập trường đại học

Ông Nguyễn Hữu Lệ, Công ty TMA Solutions, cũng cho rằng, giáo trình đào tạo công nghệ thông tin nên sử dụng tiếng Anh. Nếu được lập trường, doanh nghiệp nên mở rộng mô hình đào tạo, sử dụng các giáo trình từ những cơ sở gia công nổi tiếng của Mỹ, Ấn Độ và biên soạn nội dung cho thích ứng với nhu cầu phát triển của ngành phần mềm Việt Nam. Cũng theo ông Lệ, nếu TMA được phép mở trường thì đơn vị này sẽ đào tạo thêm cho nguồn nhân lực đã có kiến thức về công nghệ thông tin như: nhân viên của chính TMA, của các đơn vị đồng ngành và sinh viên công nghệ thông tin mới ra trường... Nguồn giảng viên được tận dụng từ những chuyên gia nhiều kinh nghiệm trong công ty, các giáo sư trong nước và chuyên gia nước ngoài. TMA cũng sẽ đào tạo master chuyên về phần mềm, đặc biệt là nghiên cứu phát triển (Research & Development - R&D) với mức học phí rất cao nhằm sàng lọc lại nhu cầu thực của người học.

Nhiều doanh nghiệp cho biết thêm, họ muốn thành lập trường nhưng lại khó đảm bảo các điều kiện về cơ sở hạ tầng, lực lượng giáo viên cơ hữu, giáo trình... Ngoài ra, thời gian chờ đợi cơ quan quản lý kiểm tra xác minh đề án thành lập trường cũng rất lâu. 

Thực tế, trong khi các trường ĐH không đủ khả năng cung cấp nguồn nhân lực chất lượng thì các doanh nghiệp hay tìm đến Aptech nhưng chứng chỉ của Trung tâm này chưa được công nhận ở Việt Nam. Điều đó khiến không ít doanh nghiệp "ngao ngán". Tuy nhiên, FPT và TMA vẫn quyết tâm thành lập trường và xem đó là đáp án duy nhất cho bài toán thiếu hụt nguồn nhân lực hiện nay.

Tại buổi làm việc này, các doanh nghiệp phần mềm cũng đưa ra những bức xúc về thời gian làm thủ tục để có đường Internet thuê riêng là 3 tháng nhưng thực tế lại lên đến 4 tháng. Giá thuê đường truyền cón quá cao. Đơn cử, giá đường truyền trực tiếp từ Việt Nam sang Hong Kong là 20.000 USD/tháng nhưng nếu được sử dụng chảo vệ tinh thì chỉ mất 7.000 USD/tháng. Mặt khác, các thiết bị mà đối tác chuyển giao để thực hiện các đề án lại bị đánh thuế như mua bán thiết bị. Trong khi đó, Việt Nam không chỉ gia công về dữ liệu cho các đối tác nước ngoài, mà còn gia công về R&D. Đây cũng là một rào cản đáng kể đối với doanh nghiệp.

Ngọc Hằng