Gần đây, Công an TP Biên Hoà, tỉnh Đồng Nai đã bắt đầu phổ biến việc thực hiện Quyết định 71 của Bộ Công an: Phải xuất trình chứng minh nhân dân (CMND) khi sử dụng dịch vụ Internet tại các đại lý, cửa hàng dịch vụ (gọi tắt là đại lý Internet). Một biện pháp quản lý hiệu quả, trong thời đại thông tin?

Biên Hòa: Còn đó nếp cũ...

Bạn cảm thấy thế nào nếu vào thuê dịch vụ Internet phải trình CMND? Nhiều người sử dụng dịch vụ này ở Biên Hòa đáp, với cùng nội dung: Cảm thấy không thoải mái, dù chẳng làm điều gì sai trái!

Bạn Phạm Ngọc Yên, học sinh lớp 12C1 trường Lê Hồng Phong, Biên Hòa cho rằng không phải lúc nào cũng mang theo CMND để xuất trình khi vào Internet công cộng, hơn nữa nhiều khi chỉ vô để kiểm tra email nhưng phải đợi chủ đại lý ghi CMND, địa chỉ thì quá mất thời gian.

Rõ ràng đâu phải ai cũng có CMND trong người để trình báo khi sử dụng Internet công cộng, còn trẻ em dưới 15 tuổi làm sao có CMND mặc dù ngay các em cũng có nhu cầu sử dụng Internet (ở đây nói về nhu cầu lành mạnh). Hiện thời, luật pháp không hề cấm trẻ em sử dụng Internet song Quyết định này vô hình chung áp dụng đặt rào cản Internet đối với trẻ em ở các đại lý, điểm dịch vụ công cộng!

Trong khi đó, chị Ngọc Phượng, ngụ ở phường Tân Tiến, lại có một nỗi lo ngại khác: Nếu các đại lý Internet lưu giữ những thông tin cá nhân sử dụng trên Internet thì thư tín cá nhân liệu có đảm bảo? Dù tôi không làm gì sai, nhưng nếu những chuyện riêng tư của mình bị kiểm tra thì tôi không muốn!. Chị cho biết đã từng bị hỏi CMND và được cho đọc văn bản photocopy Quyết định 71, sau đó chị đã không đến tiệm đó nữa mà chuyển qua một tiệm khác, trước khi... đăng ký kết nối Internet ở nhà để đỡ phiền toái.

 

Trên địa bàn tỉnh Đồng Nai hiện có 95 cơ sở kinh doanh Internet công cộng. Trong đợt kiểm tra hoạt động của các cơ sở kinh doanh Internet vào cuối tháng 12/2003, Đoàn kiểm tra liên ngành đã phát hiện đến 66 cơ sở có tình trạng khách hàng truy cập những website không lành mạnh. Nhiều nhất là tại TP Biên Hòa (42 cơ sở), huyện Thống Nhất (bảy cơ sở), và huyện Long Thành (sáu cơ sở). Đoàn kiểm tra đã lập biên bản vi phạm và tạm thu giữ 106 máy tính. Một thành viên trong Đoàn kiểm tra cho biết: Để xảy ra những vi phạm trên là do các chủ cửa hàng dịch vụ Internet thiếu kinh nghiệm quản lý, thiếu hiểu biết về kỹ thuật Internet. (Nguồn: Bưu điện tỉnh Đồng Nai)

 

 

Nghe tôi hỏi giấy CMND, một cậu thanh niên định vô thuê máy lập tức nhíu mày rồi quày quả quay ra. Sợ khách hiểu lầm, tôi chạy theo và giải thích cho cậu ta rõ đây là quy định Nhà nước mà tụi tôi phải thực hiện. Vậy mà cậu ta vẫn bỏ đi thẳng một mạch... - bà Q., chủ đại lý Doping ở phường Tân Mai, TP Biên Hòa than thở - Từ ngày thực hiện Quyết định 71 của Bộ Công an, đại lý của tôi ngày càng thưa khách. Không chỉ có cậu thanh niên đó bỏ đi, mà nhiều khách quen của tôi cũng không còn lui tới nữa!.

Với địa điểm thuận lợi, nằm gần trường học, cửa hàng mới mở và lúc nào cũng tấp nập khách ra vào, vậy mà chỉ sau một tuần chấp hành việc kiểm tra CMND và địa chỉ khách hàng, đại lý Doping này đã trở nên rất vắng vẻ. Bà Q. cho biết từng bị phạt nặng do không quản lý khách hàng, để họ truy cập vào những website có nội dung sex. Nay, theo phổ biến của Quyết định 71, bà Q. không chỉ phải ghi lại họ tên, địa chỉ, CMND của khách hàng mà còn phải lưu lại nội dung truy cập của khách trong vòng 30 ngày... Vốn tay ngang, không rành về kỹ thuật nhưng nghe nói sẽ bị phạt nặng nếu không thực hiện, bà đành tính nước... dẹp tiệm.

Không chỉ có bà Q., hầu hết chủ các đại lý Internet trên địa bàn phường Tân Mai đều kêu về Quyết định này. Bà Lý, chủ đại lý Friend ở KP3, phường Tân Mai tâm sự: Mặc dù phải cam kết thực hiện theo đúng Quyết định 71 nhưng đây là một việc làm rất khó. Anh Lê Huy, chủ đại lý Internet 2! (ở số 87/433, tổ 8, KP1, phường Tân Mai) cho rằng với Quyết định này, chủ đại lý phải gánh thêm rất nhiều việc, suốt ngày ghi chép. Trong khi đó, việc triển khai vẫn chưa đồng bộ trên toàn khu vực Đồng Nai nên có đại lý nghiêm chỉnh thực hiện Quyết định 71 và cũng có đại lý vẫn theo nếp cũ . Anh than phiền: Chúng tôi thực hiện việc ghi họ tên địa chỉ và CMND khách hàng, khách lập tức chuyển qua dùng dịch vụ Internet ở đại lý khác. Nếu quá căng, có lẽ tôi chỉ còn nước đóng cửa, kiếm nghề khác.

Chị Nhung, chủ đại lý số 1/50, KP 7, phường Tân Biên cho biết: Vào ngày 12/4, một số chủ đại lý Internet được Công an TP Biên Hoà mời đến họp để phổ biến Quyết định 71 của Bộ Công an. Sau khi đọc Quyết định này, Công an TP Biên Hoà đã đưa bản cam kết cho từng chủ đại lý để họ ký vào. Hiện chị đã dán ở cửa ra vào của đại lý bản thông báo sẽ ghi lại số CMND và địa chỉ khách hàng kể từ ngày 1/5. Thế nhưng chị đang lo: Liệu có đủ sức để ghi lại hết danh sách vài trăm khách hàng một ngày hay không, trong khi chưa có phần mềm nào để quản lý khách hàng cho thuận tiện.

Trong các đơn vị chúng tôi khảo sát, chỉ có đại lý 159 ở phường Tân Biên là có bản photo thông báo Quyết định 71 để gởi cho khách hàng đọc. Chủ đại lý Chu Ngọc Bích cho biết văn bản này ông có được là do... chôm của Công an. Mặc dù không được phát, nhưng ông đã mượn được và giấu đem về. Ông Bích bảo đồng tình với Quyết định này mặc dù phải vất vả hơn rất nhiều khi phải theo dõi và ghi lại CMND của từng khách hàng. Ông nói: Là người theo đạo, tôi không muốn bà con truy cập những trang web thiếu lành mạnh!.

Cần một văn bản liên ngành

Nhìn chung, hầu hết các chủ đại lý Internet vẫn ngần ngại, chưa rõ Quyết định 71 sẽ được chính thức triển khai từ thời điểm nào: 15/4, hay 1/5? Một số cho biết sẽ chờ đại lý khác thực hiện rồi mới làm. vì sợ mất khách. Tuy nhiên, cho đến giờ này không phải đại lý nào ở Biên Hòa cũng biết đến Quyết định 71. Thí dụ: Hầu hết các đại lý Internet ở khu vực Hố Nai, Tân Tiến vẫn chưa biết gì về Quyết định này.

Anh Đoàn Bá Vũ, một cán bộ tại Trung tâm Chăm sóc Khách hàng thuộc Bưu điện tỉnh Đồng Nai cho biết: Bưu điện tỉnh vẫn chưa nhận được văn bản Quyết định 71 của Bộ Công an. Tuy vậy, việc ghi lại địa chỉ và CMND của khách hàng sử dụng dịch vụ Internet là không cần thiết. - anh Vũ nói - Về mặt kỹ thuật, Bưu điện hoàn toàn có thể kiểm soát việc chọn lọc và ngăn chặn những website có nội dung xấu (đồi truỵ, phản động) bằng việc xây dựng những bức tường lửa (firewall) ở các máy chủ hoặc ở cổng vào (gateway).

Đó là chưa nói đến một số đòi hỏi về giải pháp kỹ thuật, phần mềm mà các đại lý khó lòng đáp ứng được, trong khi lẽ ra điều này chỉ nên quy định đối với các công ty kinh doanh dịch vụ đường truyền Internet (ISP). Ông Lê Quang Triệu, cục phó Cục Bưu chính - Viễn thông - Công nghệ thông tin Khu vực II, nói: Đầu tiên, nên tổ chức buổi hướng dẫn cho các đại lý kinh doanh dịch vụ Internet công cộng để họ hiểu rõ về việc áp dụng các quy định kiểm soát việc cung cấp và sử dụng Internet. Các cơ quan quản lý nhà nước nên làm việc với doanh nghiệp (các ISP) trước khi tiếp xúc với đại lý. Họ là người trực tiếp ký kết hợp đồng đại lý nên dễ dàng điều chỉnh và áp dụng các quy định cần thiết trong việc kiểm soát người sử dụng Internet. Trong khi đó, các công ty kinh doanh đường truyền Internet như VDC, SaigonNet, FPT,... cho biết họ vẫn chưa được ngành công an đề cập một cách đầy đủ về Quyết định 71.

 

TP.HCM: Tiếp tục xây dựng quy chế Theo tinh thần của một cuộc họp trước đây giữa UBND TP.HCM với các ban ngành, quận huyện về việc quản lý dịch vụ Internet, trước hết phải xác định các hình thức xử phạt và các điều khoản vi phạm Quy chế của đại lý Internet công cộng. Sở Công an TP.HCM đề nghị đưa việc đăng ký giấy phép kinh doanh dịch vụ Internet về UBND phường, xã. Sở Kế hoạch - Đầu tư TP.HCM xác định: Đại lý kinh doanh dịch vụ Internet là ngành nghề được phép đăng ký kinh doanh bình thường; không phải ngành nghề kinh doanh có điều kiện.  Ý kiến chỉ đạo của UBND TP.HCM: Tiếp tục xây dựng Quy chế Quản lý việc cung cấp và sử dụng Internet công cộng. Cục Bưu chính - Viễn thông - Công nghệ thông tin Khu vực II chịu trách nhiệm soạn dự thảo quy chế này. Bước đầu, Quy chế sẽ có tính chất khung để các cơ quan quản lý nhà nước bổ sung dựa theo thực tế phát sinh. Sở VHTT sẽ là cơ quan thường trực trong hoạt động quản lý dịch vụ Internet, các đơn vị khác sẽ phối hợp hỗ trợ khi có Quy chế.

 

 

Áp lực đang đè nặng lên các đại lý kinh doanh dịch vụ Internet vì, theo Quyết định 71, tuy lực lượng công an không cấp phép kinh doanh nhưng lại được quyền đưa ra một số điều kiện. Nếu không đáp ứng những điều kiện này, xem như các đại lý chưa chấp hành quy định về quản lý thông tin trên Internet, đồng nghĩa với việc không thể tiếp tục kinh doanh.

Hiện thời, sức lan toả của Internet quá lớn, dường như vượt tầm quản lý của các cơ quan quản lý nhà nước. Vì thế, nếu có ra đời một quyết định/quy chế nào đó về quản lý Internet, cần xem xét lại thực tế vì quản lý nhà nước đã đi sau thực tế đang diễn ra trong xã hội. Đây là một chương trình hành động cần có sự phối hợp của nhiều cơ quan ban ngành, không thể áp đặt các quy định cứng ngắc để mục tiêu phổ cập Internet của Chính phủ bị rơi vào điểm trì trệ.

Nghị định 55 của Chính phủ quy định rõ trách nhiệm của từng Bộ ngành trong việc quản lý việc cung cấp - sử dụng Internet: Bộ VHTT chịu trách nhiệm ban hành và hướng dẫn thực hiện các quy định về nội dung thông tin: Bộ Công an có trách nhiệm đảm bảo an ninh quốc gia, quản lý an ninh thông tin trên Internet; Tổng cục Bưu điện (nay là Bộ Bưu chính - Viễn thông) quản lý những vấn đề liên quan đến công nghệ, đường truyền, giá dịch vụ,... Vì vậy, dựa trên sự phân cấp rất rõ do Chính phủ quy định, việc quản lý Internet không chỉ là của riêng ngành nào mà các Bộ, ngành đều có nhiệm vụ thực thi theo Nghị định 55.

Theo thang điểm đánh giá về mức độ sẵn sàng cho ứng dụng thương mại điện tử, có điều khoản đề cập đến Internet: Khung pháp lý, và luật riêng để quản lý Internet của một quốc gia là hai yếu tố cần thiết cho sự phát triển của thương mại điện tử. Người ta gọi đó là môi trường chính trị và luật pháp để môi trường sử dụng Internet phát triển thuận lợi nhưng vẫn nằm trong tầm kiểm soát của các cơ quan quản lý nhà nước.

Thói đời, trước ta buông lỏng thì Internet công cộng tràn đồng, nay nếu cuống cuồng muốn nắm lại thì việc sử dụng Internet rất dễ bế tắc. Nhiều người Việt Nam chưa đủ điều kiện để sử dụng Internet tại nhà như người dân ở các nước có nền kinh tế phát triển, nên Internet công cộng đang là một kênh thông tin cho họ để tiếp cận các tri thức, thông tin, tiện ích... cần thiết, bổ ích cho việc học hành, làm ăn và cả giải trí lành mạnh trong thời hội nhập. Chẳng lẽ do chưa đủ năng lực kiểm soát mà chúng ta lại bịt mất lối ra thế giới?

Phỏng vấn ông Phạm Ngọc Nguyên, Công an TP Biên Hòa: 'Vào dịch vụ internet, không trình CMND? Là người xấu!'

Nhiều đại lý, cửa hàng dịch vụ Internet và cả khách hàng ở Biên Hòa cho rằng việc thực hiện Quyết định 71 của Bộ Công an là một việc phiền toái. Ông nghĩ sao về ý kiến này?

- Ông Phạm Ngọc Nguyên: Việc quản lý dịch vụ Internet đã có từ năm 1997, thông qua Quyết định số 48 của Bộ Nội vụ, nay là Bộ Công an. Quyết định này yêu cầu chủ đại lý, cửa hàng dịch vụ Internet phải có sổ ghi lại địa chỉ của khách hàng song lâu nay, chủ các cửa hàng dịch vụ này đều lờ đi không thực hiện.

Qua theo dõi của Công an TP Biên Hòa, nhiều chủ cửa hàng tỏ ra không muốn theo dõi ai cả. Ai vào thì vào, ra thì ra, muốn sử dụng cái gì thì sử dụng. Sau khi có Quyết định 71 của Bộ Công an, chúng tôi đã mời 77 trường hợp (trong tổng số 116 cửa hàng dịch vụ Internet) đến trụ sở Công an TP Biên Hoà để hướng dẫn thực hiện Quyết định này. Do trong thời gian bầu cử Hội đồng Nhân dân, nên bình quân một tuần chúng tôi chỉ hướng dẫn được khoảng 10-20 cửa hàng vụ Internet. Những cửa hàng còn lại, chúng tôi sẽ tiếp tục mời lên phổ biến.

Tham gia cuộc thăm dò ý kiến trên trang chủ VietNamNet (từ 14:00 ngày 12/04/2004, kết thúc lúc 10:30 ngày 16/04/2004), 13.352 bạn đọc cho rằng chủ trương Sử dụng Internet tại các đại lý phải xuất trình CMND là:
Giúp quản lý tốt hoạt động dịch vụ Internet.		4.24%	566
Hạn chế tiêu cực trong việc sử dụng Internet.		0.9%	120
Các đại lý sẽ có trách nhiệm hơn trong kinh doanh.		0.52%	69
Gây phiền hà cho người sử dụng.		39.47%	5270
Việc phổ cập Internet bị ảnh hưởng vì một bộ phận quan trọng người sử dụng chưa tới tuổi làm CMND.		17.94%	2396
Cho phép đại lý lưu giữ thông tin cá nhân của khách hàng là vi phạm đời tư...		35.97%	4803
Ý kiến khác		0.96%	128

 

Các chủ cửa hàng cũng có phản ánh với chúng tôi về việc khách hàng có thể bỏ đi khi bị buộc trình CMND. Chúng tôi đã trả lời như sau: Nếu các khách hàng đó sử dụng Internet với mục đích lành mạnh, hợp pháp thì việc trình CMND không có gì để e ngại cả. Thậm chí nếu khách hàng lấy thông tin từ Internet mà sau đó nếu bị mất thì có thể quay lại yêu cầu chủ tiệm cung cấp từ máy lưu. Còn những đối tượng sử dụng Internet với mục đích xấu thì tất nhiên không muốn trình CMND!

 

Tuy vậy, việc phải lưu giữ lại một khối lượng lớn thông tin liên quan đến khách hàng sử dụng dịch vụ Internet trong khoảng thời gian 30 ngày là rất mất công và kể cả phải đầu tư tốn kém cho máy tính?

- Đúng vậy, ý của họ là muốn... bỏ qua một quy định có nêu trong Quyết định 71 của Bộ Công an. Nhưng tôi lại thấy thế này: Chúng ta phải quản lý thống nhất thôi, không thể để ai thích làm gì cũng được. Đối với những tiệm không đủ điều kiện về kỹ thuật thì nên... nghỉ đi, để nhưng nơi có điều kiện người ta làm và có sự quản lý chặt chẽ!

Cuối năm ngoái, chúng tôi đã dự kiến thực hiện Quyết định này ngay từ Quý I/2004 với các bước: Phổ biến Quyết định cho các chủ tiệm để họ chuẩn bị tinh thần thực hiện. Phối hợp với Phòng Giáo dục - Đào tạo TP Biên Hoà để phổ biến Quyết định 71 trong học sinh. Giao nhiệm vụ cho Công an cấp phường, xã tham mưu và báo cáo với Đảng ủy, UBND phường, xã tuyên truyền và phổ biến Quyết định này.

Tuy nhiên, chúng tôi cũng thừa nhận rằng việc triển khai vẫn còn trục trặc, nhiều chủ tiệm vẫn còn chưa làm hết trách nhiệm của mình, chưa hiểu rõ Quyết định 71 là nhằm để bảo đảm an toàn, an ninh trên mạng.

Để tránh nơi này làm nhưng nơi kia không làm, tại sao Công an TP Biên Hòa không triển khai đồng bộ, cùng lúc trên toàn địa bàn?

- Mục đích của chúng tôi là mời các cửa hàng dịch vụ Internet đến để giao trách nhiệm, hướng dẫn họ chấp hành Quyết định này. Bên cạnh đó, sẽ thông báo về việc họ phải báo cáo cho Công an thông tin về những hành vi của những phần tử phản động. Công an TP Biên Hòa không triển khai mà giao cho Phòng Văn hoá Thông tin (VHTT) TP. Biên Hoà triển khai dùm, vì đây là trách nhiệm của bên đó...

Chúng tôi có liên hệ với Sở VHTT tỉnh Đồng Nai để hỏi về việc triển khai Quyết định 71 của Bộ Công an, nhưng Sở cho biết vẫn đang chờ Thông tư hướng dẫn việc triển khai Quyết định này!

- Quyết định 71 không chỉ áp dụng cho riêng ngành công an mà còn cho các ban ngành khác trong cả nước. Quyết định này do UBND tỉnh sao y gửi chúng tôi, trong nội dung có ghi rõ các ban ngành phối hợp triển khai.

Nếu vậy. có thể xem việc Công an TP Biên Hoà mời chủ các cửa hàng dịch vụ Internet đến để phổ biến Quyết định 71 là đã... triển khai trước một bước?

- Đâu có! Chúng tôi mời các chủ tiệm lên là để thực hiện Nghị định 55/2001/ND-CP ngày 23-8-2001 của Chính phủ về quản lý, cung cấp và sử dụng dịch vụ Internet. Từ trước đến giờ, chúng tôi chưa hề triển khai Quyết định này. Chúng tôi đã có báo cáo với Ban giám đốc Công an tỉnh Đồng Nai và UBND TP Biên Hòa...

Mặc dù Quyết định 71 có nhiều quy định rất cụ thể trong việc quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ Internet, nhưng lại không thấy các biện pháp chế tài nếu không thực hiện?

- Đây là những quy định cần phải thực hiện. Nếu có biện pháp chế tài và xử lý thì xem lại Nghị định 31 về... Pháp lệnh Xử lý Vi phạm hành chánh. Còn việc kiểm tra thực hiện thì chúng tôi sẽ phối hợp với lực lượng kiểm tra liên ngành để thống nhất kế hoạch. Nếu cần thiết, lực lượng an ninh văn hóa cũng có thể đi kiểm tra...