Những tên trộm tinh thông về kỹ thuật đang biến virus, Trojan và nhiều chương trình nguy hiểm khác trở nên tinh vi hơn nhằm mục đích đánh cắp tiền bạc, thông tin mật hay kiểm soát PC của nạn nhân, vốn chủ yếu là người giàu có.

Trước đây, những kẻ viết virus thường có mục đích chủ yếu là gây sự chú ý bằng cách lây lan sản phẩm của mình ra hàng triệu máy tính khác nhau. Tuy nhiên, những người như vậy đang ngày càng ít đi. Thay vào đó, các hãng bảo mật đang phải căng sức ra để chống lại một làn sóng những chương trình nguy hiểm (malicious software - malware) mới hơn.

Tội phạm gia tăng sử dụng malware dẫn đến việc phân loại virus và chương trình nguy hiểm không còn đơn giản nữa. Trước đây, có thể gọi tên và phân loại chúng thông qua phương pháp tự nhân bản và lây lan sang các máy tính khác. Nhưng hiện nay, nhiều virus đã được bọn tội phạm cài thêm vào những mánh khóe tinh vi rất khó nhận biết. "Chúng ta không thể sắp xếp từng loại virus gọn gàng vào trong 1 chiếc hộp cỏn con như trước đây vẫn thường sử dụng nữa”, Pete Simpson, phụ trách phòng thí nghiệm của hãng bảo mật Clearswift, so sánh một cách hình tượng về sự thay đổi của số lượng và chủng loại virus máy tính.

Virus ngày nay sử dụng nhiều phương pháp biến hóa để lây lan như nhân bản giống loài sâu (cho nên được gọi là worm), khai thác lỗ hổng trình duyệt hay ẩn nấp trong e-mail. “Đó là bức tranh toàn cảnh của tội phạm bây giờ”, Simpson bình luận thêm. Chuyên gia này cũng nhận xét rằng nhiều chương trình phần mềm tiếp tay cho kẻ xấu có nguồn gốc từ khu vực Đông Âu, nơi những băng đảng tội phạm hùng mạnh dễ dàng nhận được sự trợ giúp về kỹ thuật và công nghệ.

Marek Strihavka, một người lập trình virus kỳ cựu, hiện tại đã từ bỏ malware vì loại phần mềm này đang được bọn chuyên viết spyware, phishing và spam, những người xem tiền cao hơn yếu tố kỹ thuật và công nghệ, tiếp quản và khai thác triệt để. Ngày nay, không còn chuyện có kẻ viết virus đưa ra chương trình để biểu dương sức mạnh kỹ thuật trước đối thủ trong thế giới ngầm của những người chuyên viết các chương trình nguy hiểm.

“Việc chống lại những cuộc tấn công như trước đây đã trở nên dễ dàng”, Paul King, chuyên gia tư vấn bảo mật của Cisco, đưa ra thêm một lý do nữa về sự biến thể của malware. “Trong nhiều cách lây lan, e-mail trở thành phương tiện số 1 vì hiện tại, phần mềm chống virus và tường lửa đã trở nên phổ biến”.

Những chương trình được bọn tội phạm công nghệ cao viết ra đều rất thông minh, mang tính thực dụng và có nhiều cách để lây lan, thâm nhập thông tin mật hay cài đặt vào máy người sử dụng. “Nếu trong mắt bạn, bọn tội phạm chỉ là những người thiếu thông minh thì bạn đã lầm”, King nhấn mạnh.

“Thủ đoạn của bọn tội phạm đã biến đổi, nhiều công ty cũng đã thay đổi phương thức để tự bảo vệ mình”, chuyên gia của Cisco khẳng định. Nhiều thiết bị kiểm soát được sử dụng để đảm bảo mạng máy tính luôn được bảo vệ. Nhiều công ty thậm chí còn không cho phép máy tính kết nối vào hệ thống và buộc nhân viên phải ngừng làm việc cho đến khi việc cài đặt các bản nâng cấp nhằm khắc phục sai sót được thực hiện.

Việc bọn tội phạm ngày càng sử dụng nhiều thủ đoạn khác nhau, tinh vi hơn cũng là điều dễ hiểu. “Tiền bây giờ là động cơ chính”, Gary Stowell, người phát ngôn của hãng phần mềm St Bernard, bình luận. Chuyên gia này cũng nhận xét rằng kẻ cắp đang hướng đến việc sử dụng máy tính làm công cụ vì nguy cơ bị “tóm cổ” rất thấp trong khi hiệu quả thu được thì lại rất cao.

Spyware đã trở nên phổ biến với bọn tội phạm vì nó cho phép kiểm soát máy tính, đánh cắp dữ liệu nhạy cảm của nạn nhân hay chiếm quyền quản trị các trang web phổ biến… Trong một vài trường hợp, spyware còn được viết ra để truy tìm và xóa bỏ những chương trình tương tự của kẻ khác nhằm độc chiếm chiếc PC đó.