Trả lời câu hỏi của phóng viên Tuổi Trẻ: “Có phải đoàn thanh tra đã đề nghị xử lý hình sự đối với những người có trách nhiệm liên quan đến dự án đầu tư này hay không?”, một quan chức có trách nhiệm của Thanh tra Nhà nước cho biết: đúng là thành viên trong đoàn thanh tra đã đề nghị như thế.

Thanh tra viên hoàn toàn có thể đưa ra những đề xuất độc lập sau khi hoàn tất việc thanh tra. Hiện đoàn thanh tra đang chờ báo cáo giải trình của Tổng công ty Bưu chính viễn thông (VNPT) để hoàn tất bản kết luận thanh tra chính thức và sau đó sẽ báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Chiều 12-3, trả lời phóng viên Tuổi Trẻ, đại diện VNPT cho biết: VNPT vẫn chưa giải trình xong sau khi được Thanh tra Nhà nước thông báo kết quả thanh tra về vụ việc này.

Theo một số chuyên gia, việc VNPT gạt nhà thầu điểm cao, lấy nhà thầu điểm thấp (Ericsson) là vi phạm qui chế đấu thầu. Đây là chưa nói đến chuyện nhà thầu này còn đang có một hợp đồng cung cấp thiết bị cho Công ty Dịch vụ viễn thông (GPC) và hợp đồng đó cũng đang vi phạm vì quá thời hạn mà vẫn chưa đưa được hệ thống vào khai thác.

Thêm nữa, VNPT lại phê duyệt một nhà thầu mà trong những giải trình trước đó, GPC luôn cảnh báo về các tổn thất cho mạng và thiệt hại tiền tỉ nếu chọn nhà thầu này do việc kết nối gặp khó khăn và do đưa hệ thống vào khai thác chậm.

Về ba dự án khắc phục (chẳng khác nào sửa sai hộ nhà thầu bằng chính tiền của chủ đầu tư) sự cố do thiết bị của Ericsson trục trặc mà Tuổi Trẻ đã đưa trong số báo ngày 12-3, các chuyên gia phân tích rõ hơn như sau:

Do không đưa được hệ thống IN vào khai thác đúng thời hạn nên chỉ riêng dự án mở rộng hệ thống trả tiền trước mạng Vinaphone (trị giá cỡ 40 tỉ đồng), VNPT đã phải ba lần đầu tư mở rộng hệ thống vì số thuê bao di động của GPC phát triển quá lớn. Lý do của lần đầu tư thứ nhất là không thể đưa hệ thống của Ericsson vào khai thác đúng thời hạn hợp đồng.

Tuy nhiên, đầu tư lần một xong, oái oăm là hệ thống IN vẫn chưa đưa được vào hoạt động buộc VNPT phải đầu tư mở rộng hệ thống lần hai. Lý do của lần hai cũng nhằm đáp ứng được nhu cầu phát triển thuê bao ngày một tăng. Rồi lần hai xong thì hệ thống IN vẫn chưa xong, nên một lần nữa VNPT phải mở ví rút tiền đầu tư mở rộng hệ thống lần ba.

Các chuyên gia cho rằng chỉ xét riêng dự án này có thể thấy VNPT “đã giúp đỡ Ericsson một cách vô tư” để hãng này giải quyết những hậu quả mà chính họ gây ra từ việc vi phạm hợp đồng ban đầu.

VNPT tỏ ra khá dễ dãi khi mua thiết bị của Ericsson rồi giao lại cho hãng này mà mục đích cũng nhằm để Ericsson xử lý những hậu quả vi phạm hợp đồng là không đưa được mạng IN vào khai thác đúng thời hạn. Số tiền VNPT “cho không” Ericsson ước tính khoảng 50 tỉ đồng. Nhưng lãng phí và phi lý đáng ngờ nhất lại nằm ở dự án nâng cấp, mở rộng hệ thống IN, bởi các chuyên gia cho rằng việc “nâng cấp, mở rộng” này hóa ra lại rót tiền vào một hệ thống thật sự chưa tồn tại lúc đó (tháng 2-2002). Số tiền ném vào cái hệ thống vô hình này trên 100 tỉ đồng.

Không chỉ chậm trễ trong việc đưa hệ thống IN vào khai thác, trong những dự án “chữa cháy” Ericsson vẫn tiếp tục vi phạm về thời gian kết thúc công việc. Song, bất chấp hàng loạt sai phạm đó, giữa năm 2003 hợp đồng vẫn được nghiệm thu và Ericsson chẳng hề mất đồng tiền bồi thường nào?