Hãy thử hình dung ngôi nhà của bạn bị vô số camera nhỏ xíu theo dõi và thông tin do chúng thu thập được phân tích, đem bán kiếm lời. Đó chính là tình trạng chung của máy tính nối mạng. Trong lúc bạn đọc bài báo này, khoảng 30 "tên gián điệp" spyware đang theo dõi bạn.

Theo kết quả kiểm định của hãng phần mềm Webroot và hãng dịch vụ Internet Earthlink, bình quân mỗi máy tính cá nhân chứa 28 phần mềm gián điệp. Cuộc nghiên cứu được thực hiện trên 1,5 triệu PC trong năm ngoái và phát hiện hơn 41 triệu phần mềm quảng cáo (adware), cookies đánh dấu, spyware, trojan và nhiều chương trình nguy hại khác. Dù tên gọi có khác nhau, chúng làm cùng một công việc: theo dõi những tác vụ được thực hiện trên máy tính và ăn cắp thông tin về hoạt động của người dùng.

Những bản nguy hiểm nhất, thường do những kẻ chuyên lập trình virus tạo ra, sử dụng các máy tính cá nhân bị lây nhiễm để gửi đi hàng núi email hoặc ăn cắp tên và mật khẩu đăng nhập được sử dụng trong giao dịch thương mại điện tử. Trong khi hầu hết spyware hoạt động một cách âm thầm, một số loại tự thông báo về sự hiện hữu của chúng qua những dấu hiệu dễ thấy - trang chủ bị thay đổi, những trang favourite lạ hoắc ở đâu tự chui vào tập tin bookmark, bị lái tới những site không mong muốn... Những loại khác tung ra màn hình các pop up quảng cáo bất cứ khi nào có cơ hội và ngày càng nhiều mánh lới để tránh các phần mềm diệt pop up.

Tuần trước, hãng kiểm soát lưu lượng điện thoại Icstis thông báo, có sự gia tăng đột biến về các loại trojan có tên "dialler" kết nối người dùng tới những số điện thoại phải trả phí rất đắt, gây ra một khoản tổn thất tài chính khổng lồ.

Một PC nhung nhúc những spyware từng là cái giá người dùng thường phải trả khi truy cập những trang web khiêu dâm - một dạng "đậu mùa điện tử". Nhưng gần đây, spyware đã trở nên đầy rẫy, đến nỗi máy tính có thể bị nhiễm từ bất cứ đâu. Tình trạng "drive-by download" (rình rập sơ xuất của người dùng và tấn công mà không cần họ phải trực tiếp vào trang web chứa phần mềm gián điệp) đang ngày càng chiếm tỷ lệ cao trong việc cài spyware cho máy tính. Một số loại chực sẵn ở những URL bị gõ sai và kết quả là người dùng sẽ bị lái đến nơi họ không muốn. David Moll, giám đốc Webroot, cho biết thậm chí không truy cập website nào, máy tính vẫn có thể nhiễm spyware. Những người sử dụng Microsoft Outlook có bảng duyệt trước có thể bị tấn công bởi đòn "drive-by download" náu mình trong một thông điệp ngụy trang khéo.

Spyware cũng đang trở nên "thông minh" hơn. Ông Moll cảnh báo: "Nếu bạn bị nhiễm một spyware, bạn sẽ nhận thêm 5 vì những nơi tạo ra chúng trả tiền cho nhau để chia sẻ thông tin về các nạn nhân". Một số chương trình giấu hàng trăm hoặc hàng nghìn entry trong thư mục registry, phần rất quan trọng của hệ điều hành Windows, để tìm và xóa sạch chúng rất tốn thời gian. Và nếu bạn để sót dù chỉ một entry thôi, chúng sẽ quay trở lại như cũ.

Các chương trình như Ad Aware, Spy Bot và Spy Sweeper có thể tống khứ đám "gián điệp" khỏi PC. Tuy nhiên, cũng giống như những phần mềm chống virus khác, chúng cũng cần được cập nhật liên tục để có hiệu quả.

Các nhà lập pháp cũng đang bước vào cuộc chiến với spyware. Một dự luật chống spyware đang giành được sự ủng hộ tại Quốc hội Mỹ và nếu được thông qua, nó sẽ buộc các công ty muốn sử dụng spyware phải được người dùng cho phép trước khi cài đặt