Trong thời đại số, tên miền đồng nghĩa với thương hiệu và là một tài sản quan trọng của doanh nghiệp. Tuy nhiên, các quy định về việc đăng ký và giải quyết tranh chấp của hệ thống tên miền .vn của Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế. Đây là vấn đề nổi cộm được các chuyên gia trong và ngoài nước tranh luận sôi nổi tại hội thảo bàn tròn 'Tên miền Internet và tranh chấp tên miền' vừa được tổ chức tại Hà Nội.

Quy định chưa rõ ràng, nhiều bất cập khi đăng ký

Quy định về quản lý và sử dụng tài nguyên Internet được ban hành theo Quyết định số 92/2003/QĐ-BBCVT ngày 26 tháng 5 năm 2003 của Bộ trưởng Bộ Bưu chính Viễn thông là cơ sở pháp lý quan trọng giúp phát triển hệ thống tên miền quốc gia .vn. Trong đó quy định việc đăng ký tên miền là “tổ chức, cá nhân đăng ký trước được xét cấp trước”. Kể từ thời điểm Quy định ra đời, đến tháng 6 năm 2004, đã có 7.454 tên miền được đăng ký với Trung tâm Thông tin Internet Việt Nam (VNNIC). Đây có thể nói là  một bước tiến đáng kể trong việc phát triển hệ thống tên miền quốc gia.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, quy định trên còn một số vấn đề bất cập cần được sửa đổi như: nguyên tắc ai đăng ký trước được cấp phát trước cũng như việc đăng ký trực tuyến chưa được triển khai, chưa có các quy định về giải quyết tranh chấp tên miền, trình tự thủ tục giải quyết tranh chấp tên miền chưa được quy định rõ ràng, và mâu thuẫn với các quy định về sở hữu trí tuệ của Bộ Văn hóa. 

Ông Vũ Thái Hà, Công ty Cty Sở hữu trí tuệ D&N nhận xét: "Quyết định quản lý tên miền hiện nay có những điểm gây cản trở phát triển tên miền. Cụ thể việc đăng ký các tên miền liên quan tới tên các địa danh, các tên chung của một ngành kinh tế, chủng loại hàng hoá, sản phẩm, tên các loại dược phẩm vẫn còn bị hạn chế (khoản 3 Điều 9 của Quy định) trong khi các tên miền này là các tên miền có giá trị sử dụng cao đối với các tổ chức kinh doanh thương mại điện tử“.

“Phí đăng ký và duy trì tên miền quá cao so với các nước trên thế giới. Ví dụ trong một năm đầu là 930.000đ, cho các năm tiếp theo là 450.000đ ,mối lần thay đổi thông số tên miền đều phải trả phí 250.000đ mà việc thay đổi này (ví dụ như chuyển giao máy chủ) là công việc kỹ thuật thường xuyên của chủ sở hữu tên miền” ông Hà nói thêm.

Ngoài ra việc không được chuyển nhượng tên miền cũng là vấn đề gây khó khăn cho các doanh nghiệp. Ông Lê Hồng Hà, Hội Tin học-Viễn thông Hà Nội đặt câu hỏi: "Tên miền là một tài nguyên tương tự như đất đai. Chủ thể được quyền sử dụng và chuyển nhượng đất, vậy tại sao chuyển nhượng tên miền lại không được?

Bổ sung cho ý kiến này, Đào Việt Cường, một đại diện khác của D&N nói: "Hiện nay tên miền có giá trị lên vài triệu USD, ví dụ như : business.com có trị giá lớn 7.5 triệu USD, casino.com - 5.5 triệu USD…  Vậy có ai chịu bỏ nhiều tiền đầu tư phát triển tên miền nếu biết rằng khi công ty của họ sáp nhập với doanh nghiệp khác thì tên miền sẽ không được chuyển giao”. Theo ông Cường, việc hạn chế chuyển giao tên miền sẽ cản trở sự đầu tư vào lĩnh vực thương mại điện tử của các tổ chức và cá nhân.

Sẽ sửa đổi quy định 92 và xây dựng quy chế giải quyết tranh chấp

Trả lời cho những thắc mắc trên, ông Nguyễn Lê Thúy, Giám đốc VNNIC, cho biết trong thời gian tới cơ quan này sẽ tiến hành sửa đổi quy định 92 và cuối năm nay hoàn thành đưa ra dự thảo. Trong đó sẽ đặc biệt chú ý tới việc xây dựng quy chế giải quyết tranh chấp tên miền .vn và điều chỉnh mức phí chung.

Bà Đỗ Thị Hương Nhu, chuyên viên tư vấn pháp lý của Tổ chức Sáng kiến Tăng cường Internet (GIPI), cho ý kiến: “Trong quá trình sửa đổi cần cân nhắc tính đồng bộ trong hệ thống văn bản và cần có sự tham gia của đại diện doanh nghiệp, người làm luật và chính khách hàng sử dụng. Chúng ta cũng nên học tập kinh nghiệm của các nước đi trước”.

Tại hội thảo, ông Jean-Christophe Vignes, chuyên viên EU của GIPI đã giới thiệu về giải pháp và kinh nghiệp giải quyết tranh chấp tên miền thống nhất (UDRP), được điều chỉnh bằng phương thức hoà giải và trọng tài, dựa trên các quy định về trọng tài thương mại, các yếu tố kỹ thuật của tên miền. Giải pháp này (do Tổ chức Quản lý Tên miền và Số hiệu Mạng thế giới (ICANN), phối hợp với Tổ chức Sở hữu Trí tuệ Thế giới (WIPO) ban hành) được nhiều chuyên gia ủng hổ vì đã được áp dụng thành công ở nhiều nước, như Anh, Đức, Singapore, Trung Quốc… 

Tuy nhiên cũng có ý kiến cho rằng mức phí giải quyết tranh chấp tên miền của UDRP là quá cao (từ 1.500 USD đến 4.000 USD), hơn nữa mỗi lần giải quyết lại phải thuê phiên dịch, luật sư rất lằng nhằng và tốn kèm. Vì vậy, Việt Nam cần xây dựng một chính sách giải quyết tranh chấp tên miền riêng. Ông Hà có ý kiến các tranh chấp nên để một trung tâm trọng tài (gồm các trọng tài viên là chuyên gia trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ, cụ thể là lĩnh vực nhãn hiệu hàng hóa, am hiểu về công nghệ Thông tin). Trung tâm này nên trực thuộc Trung tâm Trọng tài hiện tại của Việt Nam