Thủ tướng Chính phủ đã chính thức ban hành quyết định số 235/QĐ-TTg hôm 2/3 vừa qua, phê duyệt cho Dự án tổng thể 'Ứng dụng và phát triển phần mềm nguồn mở ở Việt Nam giai đoạn 2004 - 2008' do Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ đề nghị.

Đây là quyết định chính thức và quan trọng nhất của Chính phủ Việt Nam trong công cuộc phát triển phần mềm nguồn mở (PMNM), khẳng định mục tiêu phát triển công nghệ thông tin (CNTT) nói chung và một ngành công nghiệp phần mềm nguồn mở nói riêng của Việt Nam, góp phần bảo vệ quyền tác giả và giảm bớt chi phí mua phần mềm từ các hãng lớn như Microsoft.

Các mục tiêu chính khác được Dự án đặt ra là xây dựng đội ngũ cán bộ kỹ thuật làm chủ công nghệ, phát huy sáng tạo trong ứng dụng và phát triển PMNM, cũng như tạo ra được một số sản phẩm CNTT phù hợp với điều kiện sử dụng trong nước trên cơ sở nguồn mở.

Đúng với quy mô mang tính 'tổng thể', dự án ứng dụng và phát triển PMNM Việt Nam giai đoạn 2004 - 2008 sẽ huy động hầu hết các Bộ ban ngành tham gia triển khai và thực hiện, cụ thể là các Bộ Bưu chính Viễn thông, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Bộ Nội vụ, Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, Bộ Khoa học Công nghệ, Bộ Kế hoạch Đầu tư, Bộ Tài chính, các Uỷ ban nhân dân TP Hà Nội và TP Hồ Chí Minh.

Một trong những nhiệm vụ chính của dự án là phải xây dựng được các chính sách thúc đẩy ứng dụng và phát triển PMNM, với định hướng khuyến khích mọi cơ sở giáo dục, đào tạo, nghiên cứu khoa học tham gia phát triển PMNM. Đặc biệt, mọi tổ chức cá nhân, chuyên gia nước ngoài và người Việt Nam đang học tập, công tác, sinh sống ở nước ngoài, các tổ chức, công ty quốc tế đều được khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi để đầu tư, kinh doanh, phát triển, chuyển giao công nghệ và đào tạo về PMNM tại Việt Nam.

Định hướng thu hút các tổ chức, công ty quốc tế và nguồn lực chất xám nước ngoài để phát triển PMNM sẽ là rất quan trọng trong tiến trình phát triển và ứng dụng nguồn mở của Việt Nam. Đó là vì các nước khác trên thế giới đã đầu tư và nghiên cứu cho PMNM từ nhiều năm trước, có nhiều kinh nghiệm quý giá và nền tảng công nghệ vững chắc cho quá trình phát triển.

Tuy nhiên, để dự án ứng dụng và phát triển PMNM được khả thi, yếu tố quan trọng nhất vẫn là nhận thức của cộng đồng về bảo vệ bản quyền phần mềm và những lợi ích lâu dài của PMNM trong quá trình phát triển CNTT nói chung và phát triển phần mềm nói riêng tại Việt Nam. Chính vì vậy, dự án tổng thể đã đưa ra các giải pháp như thực thi nghiêm ngặt việc thực hiện bản quyền phần mềm, xây dựng các tiêu chuẩn quốc gia, hệ thống chứng chỉ và các phần mềm nòng cốt sử dụng PMNM.

Đây là bài toán không dễ giải quyết, vì một thực tế rõ ràng là người dùng cuối tại Việt Nam hiện đã quá quen thuộc với phần mềm Windows qua các sản phẩm bị sao chép lậu, từ Windows 98, Me, Windows 2000, rồi đến Windows XP, với các phần mềm Word, Excel của Microsoft có ở hầu hết mọi PC. Đến thời điểm năm 2008, liệu có thể khẳng định rằng trên thị trường phần mềm Việt Nam đã hoàn toàn không còn những phiên bản hệ điều hành Windows mới nhất bị sao chép lậu, có đủ số serial sản phẩm với giá chỉ khoảng 0,5 USD/chiếc?