Ed Chi bật hai màn hình máy tính cạnh mình - một để kiểm tra thư điện tử và một để xem xét tài liệu. Từ trước tới nay, đa số những gì ông đọc - tin nhắn, e-mail, báo chí, sách - đều được thực hiện qua màn hình.

Vị tiến sỹ tại Trung tâm nghiên cứu Palo Alto (PARC), California (Mỹ) này khẳng định máy tính và Internet đang dần thay đổi toàn diện cách thức và thói quen đọc hàng ngày của con người. Công cụ tìm kiếm và siêu liên kết - gạch chân hoặc đánh dấu những từ hay cụm từ mà khi nhấp chuột vào sẽ dẫn ta đến một trang web mới - đã biến "hành trình dài trên biển thành một chuyến bay thẳng tới hòn đảo cần đến".

Một thập kỷ trước, sinh viên khi muốn nghiên cứu Hamlet của Shakespeare có lẽ cần phải đọc hết toàn bộ vở kịch, rồi sau đó tìm kiếm từng đoạn phân tích riêng lẻ trên nhiều nguồn khác nhau. Bây giờ, họ chỉ cần mở Hamletworks.org là đã có trong tay những bài bình luận của rất nhiều học giả nổi tiếng trong suốt 300 năm qua, điều mà những cuốn sách in không thể thực hiện được hoặc chi phí xuất bản sẽ vô cùng đắt đỏ.

"Tuy nhiên, tất cả vẫn chỉ ở mức độ bề nổi. Cần có những công nghệ hỗ trợ để việc đọc trực tuyến trở nên hiệu quả hơn trên giấy", Tiến sỹ Chi phát biểu. 

Phương pháp ScentHighlights

Trung tâm PARC của Chi đang phát triển dự án ScentHighlights, sử dụng trí thông minh nhân tạo để không chỉ đánh dấu những từ khóa xuất hiện trong một văn bản như nhiều công cụ tìm kiếm vẫn thực hiện, mà còn có thể in đậm cả một đoạn văn dài mà phần mềm này cho là người đọc nên chú ý, cũng như dự đoán trước những thông tin là họ có thể quan tâm đến. "Phương pháp ScentHighlights mang lại phong cách đọc mới mẻ, trong khi sách in không thể có đủ khả năng đáp ứng", Chi khẳng định.

Độc giả cảm thấy không cần thiết phải sử dụng ScentHighlights đối với những cuốn truyện như Harry Potter, nhưng phần mềm sẽ hỗ trợ đắc lực cho trợ sinh viên, nghiên cứu sinh, thậm chí doanh nhân nhanh chóng tìm ra những thông tin, trích dẫn cụ thể mà họ đang cần. "Cái tên ScentHighlights bắt nguồn từ ý tưởng rằng mọi người tìm kiếm thông tin tương tự như cách những loài thực vật nhất định tiết ra mùi hương để thu hút ong bướm và chim", tiến sỹ Chi giải thích.

Ví dụ, khi gõ chữ "Giải quần vợt Wimbledon", ScentHighlights sẽ đánh dấu tất cả những từ có nội dung như thế theo một màu mặc định sẵn, tương tự những chương trình tìm kiếm khác. Nhưng phần mềm này còn tô xám cho một số từ liên quan để gây sự chú ý của độc giả như U.S Open (Giải Mỹ mở rộng) hay Andy Roddick... Nó cũng đánh dấu màu vàng toàn bộ những câu có nội dung tương đương.

Đọc văn bản trên điện thoại

Các chuyên gia công nghệ luôn hy vọng điện thoại di động sẽ được cải tiến thành "màn hình thứ ba" phục vụ đa mục đích, sau TV và máy tính, trong việc hiển thị hình ảnh và văn bản. Nhưng kích thước nhỏ đã khiến việc đọc trở nên nặng nề, nhất là khi người dùng phải kéo thanh cuốn liên tục để chuyển từ trang này sang trang khác.

Để giải quyết vấn đề này, BuddyBuzz, dự án của nhóm nghiên cứu công nghệ Stanford Persuasive, áp dụng công nghệ chiếu sáng (flash) những từ quan trọng trong từng câu của văn bản. BuddyBuzz dựa trên phương pháp RSVP (Rapid Serial Visual Presentation) xuất hiện từ những năm 70, hướng dẫn học cách đọc hiểu 1.000 từ trong một phút. Cách này bước đầu sẽ khá rắc rối và bất tiện, nhưng chỉ cần tập trung một chút, tốc độ đọc sẽ tăng nhanh đáng kể.

Người dùng BuddyBuzz có thể đăng ký để tải tin tức trực tiếp từ Reuters và CNet (trang web chuyên về tin công nghệ), cũng như bài viết từ một số trang web cá nhân nổi tiếng.

BuddyBuzz cho phép cài đặt để hiển thị văn bản ở bất cứ tốc độ nào độc giả thấy tiện nhất. Hệ thống cũng biết cách dừng ở mỗi dấu phẩy hay chấm câu. Nếu người đọc bỏ sót một điều gì đó, họ có thể bấm ngược trở lại đầu câu để xem lại.

Nhóm nghiên cứu đang tiến hành thử nghiệm để cải tiến chương trình, hỗ trợ khả năng nhận biết những vướng mắc mà người đọc có thể gặp phải. Ví dụ như khi độc giả gặp những từ khó đọc, lạ hoặc hiếm khi xuất hiện như Uzbekistan..., phần mềm sẽ tự động chạy chậm lại.

Cả ScentHighlights và BuddyBuzz đều chưa ra mắt bản chính thức, nhưng chương trình thử nghiệm BuddyBuzz đã có mặt trên trang web của phần mềm này.