Từ đầu năm tới nay, Paragon Solutions Việt Nam khổ sở trong việc tuyển dụng nhân sự. Công ty cần khoảng 15-20 người mỗi tháng nhưng thực tế, rất ít ứng viên đáp ứng đủ tiêu chuẩn đặt ra như: trình độ kỹ thuật, khả năng truyền đạt, làm việc theo nhóm, khả năng tiếng Anh và sức khỏe...

Theo ông Ngô Hùng Phương, Tổng giám đốc công ty, trong 100 ứng viên, cùng lắm chỉ 5 người được vào thử việc. Mỗi tháng, công ty phải nhận ít nhất 300-400 hồ sơ mới mong tuyển đủ nhân viên. Đây là việc không dễ dàng và trở nên không khả thi nếu công ty cần thêm 200 người.

Khó khăn trên không phải của riêng công ty Paragon Solutions Việt Nam mà là bức xúc chung của hầu hết các công ty hoạt động trong lĩnh vực công nghệ thông tin trên địa bàn TP HCM hiện nay.

Theo khảo sát mới đây của Công ty phát triển Công viên phần mềm Quang Trung, đến hết năm 2005, các trường và các trung tâm dạy nghề TP HCM có thể cung cấp 14.000 cử nhân, kỹ sư, kỹ thuật viên CNTT, gấp khoảng 4 lần nhu cầu. 

Tuy nhiên, theo phản ánh của nhiều doanh nghiệp CNTT trên địa bàn, tỷ lệ tuyển dụng được của các doanh nghiệp này chỉ đạt khoảng 10% số lượng ứng viên. Họ cho rằng, hạn chế của sinh viên mới ra trường là thiếu kiến thức chuyên ngành. Chức danh đào tạo của nhà trường và nhà tuyển dụng không thống nhất với nhau.

"Chỉ có chức danh kỹ thuật, chuyên viên lập trình có thể đáp ứng nhu cầu tuyển dụng, còn lại khó đáp ứng. Đặc biệt là tiếng Anh, hình thức thì cung và cầu gặp nhau nhưng chất lượng không như vậy. 16-17 chức danh khác chưa có nơi đào tạo" - Giám đốc Công ty phát triển Công viên phần mềm Quang Trung Chu Tiến Dũng, nói.

Ông Nguyễn Anh Tuấn, Sở Khoa học và Công nghệ cũng nêu ý kiến tương tự: "Nhân lực cho CNTT của thành phố hiện nay vừa thừa vừa thiếu. Về lý thuyết rõ ràng số lượng đáp ứng nhưng thực tế thì các đơn vị đều than phiền không thể tuyển đủ nhân sự phù hợp yêu cầu đơn vị mình".

Về vấn đề này, Ông Nguyễn Đức Nghĩa, Đại học Quốc gia TP HCM đưa ra những dẫn chứng cụ thể hơn.

Thành phố hiện đứng đầu cả nước về số lượng các trường đào tạo cử nhân, kỹ sư CNTT; số trung tâm đào tạo phi chính quy hợp tác với nước ngoài và số đầu tư dự kiến từ phía nhà nước cho các đào tạo liên quan đến CNTT bao gồm: 12 trường Đại học, 6 trường Cao đẳng đào tạo chuyên sâu về CNTT, khoảng 10 trung tâm liên kết nước ngoài.

Ngoài ra, thành phố còn có Trung tâm thiết kế điện tử EDTC, hợp tác với tập đoàn Cadence (Mỹ) và Trung tâm đào tạo JaVa, hợp tác với tập đoàn Sun Microsystem. Đây là 2 tập đoàn đào tạo chuyên viên phần mềm lớn trên thế giới.

Song thực tế, chất lượng đào tạo còn nhiều bất cập. Đơn cử, Trung tâm đào tạo công nghệ thông tin theo mô hình e-Learning, học viên sẽ được học và thi sát hạch kỹ sư CNTT theo tiêu chuẩn Nhật Bản. Nhưng qua 4 lần tổ chức với 400 thí sinh dự thi, tỷ lệ đạt chỉ ở mức 6%.

Về nguyên nhân, theo ông Nghĩa, các trường đang tiến hành đào đạo theo một chương trình khung định trước ít nhất là 4 năm, khó có điều kiện cập nhật mới. Trong khi đó, thực tế, thông tin công nghệ lại mới mẻ hằng tháng, hằng tuần, thậm chí hằng ngày. Ngoại ngữ cũng tương tự. Phần lớn các trường chưa có chương trình dạy ngoại ngữ chuyên ngành ngay từ năm đầu nên vốn ngoại ngữ phục vụ công việc hạn chế.

Bên cạnh đó, nhận thức về CNTT của nhiều sinh viên, học viên khi quyết định thi vào chưa đúng đắn, sâu sắc. Nhiều em nghĩ đơn thuần học ra có thể dễ xin việc, thu nhập khá mà không tìm hiểu kỹ học như thế nào và học gì thì đáp ứng thiết thực với nhu cầu tuyển dụng. Các em cũng không ý thức hết CNTT sẽ là công cụ phục vụ cho các ngành khác như thế nào?

Nhiều sinh viên học lập trình nhưng không chuyên sâu về lĩnh vực gì. "Sinh viên ngành xây dựng, cơ khí... mới ra trường có khả năng tự chế tạo hoàn thiện một sản phẩm nhưng sinh viên CNTT thì không, mặc dù điểm đầu vào luôn cao hơn. Trong quá trình sàng lọc nhân sự, nhiều công ty phần mềm sa thải lập trình viên vì năng lực kém"- ông Nghĩa nói. Nhưng thực ra năng lực các lập trình viên này không kém mà chủ yếu do họ không được chuẩn bị kỹ kiến thức chuyên sâu nên khó tiếp cận tốt công việc thực tế.

Còn theo ông Nguyễn Thành Hiệp, Sở Lao động Thương Binh Xã hội, đơn vị được giao nhiệm vụ quản lý nhân sự CNTT tại thành phố là Sở mới dừng ở việc tổ chức nhân sự, quản lý hành chính nhà nước. Sở chỉ kiểm tra việc thực hiện đủ và đúng nội dung chương trình do các trường đăng ký, chưa có điều kiện về nhân lực và tổ chức để kiểm tra chất lượng và đánh giá hiệu quả đào tạo, chưa đi vào đánh giá chuyên môn. Do đó, hiệu quả đào tạo chỉ do nơi sử dụng nhân lực đánh giá thông qua việc chấp nhận tuyển dụng hay không.

Đề xuất giải pháp cho chất lượng nguồn nhân lực, ông Nghĩa nói: "Phía tuyển dụng nên tham gia đồng thiết kế chương trình đào tạo phù hợp hơn, bằng cách hỗ trợ nhà trường những thông tin dự báo về nhu cầu chức danh theo từng năm, từng giai đoạn một cách dài hơi hơn. Nhà trường cũng sẽ hợp tác với các tổ chức quốc tế, đào tạo và đánh giá học lực ngoại ngữ của sinh viên học viên sao cho sát thực tế tuyển dụng".

Thành phố cũng sẽ tạo điều kiện thuận lợi nhất để giải quyết nhanh bài toán về nhân lực CNTT sắp tới. Theo Phó Chủ tịch UBND Nguyễn Thiện Nhân, trước mắt, thành phố sẽ đốc thúc việc hoàn thiện điều tra nhu cầu nhân sự của các công ty phần mềm để xác định hướng đào tạo trong năm 2005. Đồng thời, lãnh đạo thành phố sẽ cùng đại diện một số doanh nghiệp trực tiếp làm việc với các trường, hình thành "chuỗi đầu ra" theo nhu cầu doanh nghiệp, kinh phí do thành phố lo.