Quyết Định 235 về "Ứng dụng và phát triển tổng thể phần mềm nguồn mở (PMNM) giai đoạn 2003 – 2008" đã đi được nửa chặng đường. TGVT-PCW VN đã có cuộc phỏng vấn ông Nguyễn Trung Quỳnh, giám đốc ban quản lý dự án PMNM về vấn đề này bên lề hội thảo quốc gia về "Một số vấn đề chọn lọc của CNTT-TT, chủ đề mã nguồn mở" diễn ra trong ba ngày 25-27/8/2005 tại Hải Phòng.

Thưa ông, ông có thể cho biết sự quan tâm của các nước trên thế giới đối với PMNM?
PMNM đang rất phát triển mạnh mẽ. Nhờ PMNM, các nước đang phát triển có cơ hội tiếp cận một cách dễ dàng với nguồn tri thức khổng lồ

Ông Nguyễn Trung Quỳnh, giám đốc BQL Dự án PMNM, Bộ KHCN

với một chi phí rất thấp. Đối với PNMN, do biết được mã nguồn nên việc đào tạo được sâu hơn, vì thế, hầu hết các trường đại học trên thế giới, nhất là các nước đang phát triển đã ứng dụng PMNM nhiều vào đào tạo và nghiên cứu. Một số chính phủ như Đức, Trung Quốc cũng đã ứng dụng PMNM vào các hệ thống lớn. Chẳng hạn, toàn bộ thành phố Munick (Đức), hệ thống cảnh sát và đường sắt đều sử dụng PMNM. Theo thống kê, Hàn Quốc có đến 45% ứng dụng CNTT sử dụng PMNM. Thậm chí, các nước Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản đã liên kết để tạo ra các sản phẩm nguồn mở cho các nước ASEAN.

Tình hình triển khai PMNM ở VN?
PMNM đang trở thành một xu thế phát triển mạnh mẽ trên thế giới và Việt Nam cũng không nằm ngoài phong trào này. Thông qua việc ban hành "Dự án tổng thể về ứng dụng và phát triển PMNM" cho thấy quyết tâm và cố gắng của Chính Phủ trong việc phát triển PMNM. Ở quy mô cấp Bộ cũng đã có một số hợp tác quốc tế về PMNM. Chẳng hạn như Bộ KHCN ký với Intel cam kết hỗ trợ phát triển PMNM ở Việt Nam, hay việc Sun tặng Bộ GD-ĐT bộ Star Office dùng trong GD-ĐT,… Một số địa phương cũng quan tâm đến vấn đề này, điển hình là TPHCM. Phát biểu tại cuộc thi Olympic 2005 tại TPHCM, ông Nguyễn Thiện Nhân, phó chủ tịch UBND TPHCM đưa ra một con số thống kế rất đơn giản nhưng đầy thuyết phục: Việt Nam có khoảng 2 triệu máy tính, nếu chúng ta trả bản quyền 50USD/máy, chúng ta mất 1 triệu USD. Với chương trình 2 triệu máy tính cho thanh niên nông thôn, chúng ta mất 1 triệu USD nữa. Như vậy, chỉ tính sơ qua chúng ta đã tiêu tốn 2 triệu USD, tương đương với 1 triệu tấn thóc bà con làm ra một năm. Một triệu tấn thóc như vậy có thể giúp xóa đói giảm nghèo cho 1,6 triệu nhân khẩu.

Cơ hội nào cho các doanh nghiệp phần mềm (DNPM) trong nước đối với việc phát triển PMNM?
Với cách tính như của ông Nguyễn Thiện Nhân thì rõ ràng đây là cơ hội rất lớn cho các DNPM. Hiện đã có một số DNPM phát triển các ứng dụng trên máy tính để bàn và server. Chẳng hạn với máy tính để bàn có 4 ứng dụng là CMC Linux, Vietkey Linux và 2 giải pháp của ĐH Bách Khoa, ĐH Công Nghệ. Đối với máy chủ, hiện có các ứng dụng cho dịch vụ viễn thông, ngân hàng, cơ sở dữ liệu. Tính ra, hiện có khoảng 20 công ty và các viện nghiên cứu tham gia. Điều đó chứng tỏ PMNM đã mang lại lợi ích sát thực cho họ.
Vừa qua, tôi được biết 400 server trong hệ thống Ngân hàng Nhà Nước Việt Nam đã chuyển các ứng dụng từ Window sang Linux. Điều này chứng tỏ Linux hoàn toàn đáp ứng yêu cầu người sử dụng. Với tình hình này, tôi dự báo 2 năm nữa, ứng dụng cho máy tính để bàn sẽ rất gần gũi, thân thiện đối với cả những người dùng không có trình độ tin học cao.

Hiện chúng ta đang gặp các khó khăn gì trong phát triển PMNM? 
Khó khăn lớn nhất chính là vấn đề nhận thức. Hiện tại, ngay cả một số DNPM vẫn cho rằng PMNM là miễn phí, mà miễn phí thì lấy đâu ra lợi nhuận. Thực ra, PMNM chỉ miễn phí khâu bản quyền. Còn đào tạo, dịch vụ hỗ trợ DN hoàn toàn có thể lấy. Mọi đóng góp của DN vào PMNM đều có thể thu tiền. Tôi được biết, hiện một bản Office của Microsoft có giá 150 USD trong khi đó, một bản Red Hat vẫn có thể bán với giá 20 USD. Như vậy, công ty hoàn toàn có thể kiếm lợi nhuận trong phát triển PMNM. Ngoài ra, còn một số khó khăn khác như thiếu nhân lực, vấn đề bản quyền PM chưa được tôn trọng, thói quen của người sử dụng… Dù sao, tôi vẫn tin tưởng vào dự án này, cũng như một chuyên gia người Đức đã nói với tôi “Đầu tư cho PMNM chính là đầu tư cho tương lai”.

Thu Nga