Ngày 24.5, Thanh tra Bộ Văn hoá Thông tin phối hợp với Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về trật tự quản lý kinh tế và chức vụ - Bộ Công an, đã tiến hành thanh tra 2 Cty máy tính lớn ở Hà Nội và lập biên bản vi phạm hành chính, thu giữ nhiều máy tính và đĩa CD ROM có chứa các phần mềm vi phạm bản quyền (PM VPBQ). Cuộc thanh tra này là một hành động nghiêm túc thể hiện những cam kết của Chính phủ về đẩy mạnh hoạt động thực thi quyền sở hữu trí tuệ trong lĩnh vực PM.

Cuộc thanh tra này là một hành động nghiêm túc thể hiện những cam kết của Chính phủ về đẩy mạnh hoạt động thực thi quyền sở hữu trí tuệ trong lĩnh vực PM.

Những con số đáng bàn

Hồi năm ngoái, Bộ VHTT đã tiến hành kiểm tra và xử lý 3 Cty máy tính ở Hà Nội và 2 Cty máy tính tại TPHCM. Lần này, đoàn thanh tra liên ngành đã lập biên bản vi phạm hành chính, tạm thu giữ 21 chiếc CPU và 25 đĩa CD ROM có chứa các PM VPBQ tại Cty máy tính Vĩnh Xuân (39 Trần Quốc Toản) và tạm thu giữ 30 chiếc CPU (trong đó có 2 CPU và 2 màn hình là phương tiện sao chép PM VPBQ) cùng 65 đĩa CD ROM tại Cty TNHH thương mại và dịch vụ Trần Anh (95 Lý Nam Đế). Các PM VPBQ trong các đĩa CD ROM này gồm Microsoft Windows XP, Microsoft Office 2003, Norton Antivirus, bộ từ điển Lạc Việt và bộ gõ Vietkey. Kết quả thanh tra cho biết, tổng giá trị các PM bất hợp pháp ước tính lên tới hơn 200 triệu đồng. Quyết định xử phạt sẽ sớm được ban hành.

Số máy tính, đĩa PM bất hợp pháp và số tiền kể trên chỉ là một phần rất nhỏ nếu đặt trong thực trạng VPBQ PM chung của VN hiện nay. Theo những con số thống kê mới nhất do Liên minh PM doanh nghiệp (BSA) công bố thì cùng với Trung Quốc và Indonesia, VN hiện đang "dẫn đầu" Châu á về VPBQ PM. Điều đáng để suy nghĩ là trong các bảng xếp hạng thống kê khác về năng lực và điều kiện phát triển CNTT, VN vẫn đứng ở những vị trí rất thấp. Ví dụ, trong số 65 quốc gia được tổ chức nghiên cứu kinh tế EIU khảo sát về tính sẵn sàng CNTT, VN xếp thứ 61, dưới tất cả các quốc gia Đông Nam á khác có mặt trong bảng xếp hạng như Malaysia (35), Thái Lan (44), Philippines (51) và Indonesia (60). Về điều kiện, môi trường đầu tư và phát triển kinh doanh, theo một khảo sát khác cũng của EIU, VN xếp thứ 15/16 quốc gia Châu á được xếp hạng, chỉ trên Pakistan.

Cần nhận thức và hành động từ nhiều phía

Tất nhiên, so sánh nào cũng chỉ là tương đối và những nguyên nhân chủ quan, khách quan thì có rất nhiều. Nhưng những yếu tố như cơ sở hạ tầng CNTT chưa ổn định, giá cước viễn thông còn thiếu ưu đãi, PM "lậu" quá tràn lan trong khi PM có bản quyền lại quá đắt đối với hầu hết người dùng... chắc chắn góp phần không nhỏ khiến nền CNTT của VN chưa thể hoà vào dòng phát triển "chính thống" (mainstream) của thế giới. Đó chính là vấn đề sâu xa mà các hoạt động mạnh tay từ phía các cơ quan chức năng đối với nạn VPBQ PM đang cố gắng giải quyết. Ông Phan An Sa - Chánh Thanh tra Bộ VHTT cho biết: "Chủ trương của Chính phủ và các bộ, ngành liên quan là nhất quán trong việc đẩy mạnh thực thi quyền sở hữu trí tuệ, trong đó có PM để tạo môi trường kinh doanh lành mạnh, đồng thời thúc đẩy đầu tư sản xuất, thu hút đầu tư nước ngoài và phục vụ cho công cuộc hội nhập kinh tế quốc tế của VN".

Trong một cuộc hội thảo gần đây tại Hà Nội, ông Jeffrey Hardee (Phó Chủ tịch BSA) đưa ra tính toán rằng khu vực Châu á - Thái Bình Dương nói chung cũng như VN nói riêng chỉ cần giảm được 10% tỉ lệ VPBQ PM là sẽ tăng được quy mô phát triển ngành CNTT lên gấp đôi. Con số này cho thấy mức thiệt hại mà tình trạng VPBQ PM gây ra lớn đến thế nào. Tuy nhiên, còn một mặt khác của vấn đề mà có lẽ chưa đơn vị nào khảo sát và tính toán, đó là nếu như mặt bằng giá thành PM tại VN giảm đi 10% thì tỉ lệ tăng trưởng CNTT sẽ tăng bao nhiêu? YÁ kiến của Thứ trưởng Bộ KHCN Bùi Mạnh Hải và không ít chuyên gia khác đều cho rằng, giá PM có bản quyền theo tiêu chuẩn quốc tế là quá cao so với một nước đang phát triển như VN, do đó các hãng PM nước ngoài cần có chính sách giá cả và các chế độ ưu đãi phù hợp nhằm hỗ trợ phát triển để cùng có lợi. Rõ ràng, nếu cứ tiếp tục tình trạng "người bán đắt - người mua rẻ (lậu)" thì tất cả sẽ cùng thiệt!