Đề cập đến sự cố nghẽn mạch mạng Vinaphone của Công ty Dịch vụ viễn thông (GPC) thuộc Tổng công ty Bưu chính viễn thông (VNPT), Tuổi Trẻ số ra ngày 19-11-2003 đã có bài viết “Có liên quan đến thiết bị mạng?” đặt nghi vấn về sự liên quan giữa sự cố nghẽn mạch với việc đầu tư thiết bị có tính năng thông minh (IN) cho các tổng đài của mạng di động trả trước Vinaphone...

Bài báo đó cũng đưa tin Thanh tra Nhà nước đã vào cuộc để thanh tra việc đấu thầu mua sắm thiết bị nói trên. Mới đây, đoàn thanh tra đã làm việc với VNPT để thông báo kết quả thanh tra. Hiện tại, VNPT đang làm giải trình gửi Thanh tra Nhà nước trước khi Thanh tra Nhà nước đưa ra kết luận cuối cùng.

Siemens, Alcatel hay Ericsson?

Theo điều tra của Tuổi Trẻ, để thực hiện quyết định ngày 6-3-2001 của hội đồng quản trị VNPT về việc đầu tư nâng cấp tính năng IN cho các tổng đài, từ ngày 22 đến 28-3-2001, tổ tư vấn đánh giá thầu thiết bị của VNPT đã tiến hành đánh giá hồ sơ thầu của ba nhà thầu là Ericsson, Siemens và Alcatel.

Kết quả đánh giá thầu đã chấm hồ sơ thầu về kỹ thuật và các điều kiện khác của nhà thầu Siemens được 945 điểm (đạt 94,5% điểm kỹ thuật) với nhận xét “đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật trong hồ sơ thầu, thời gian đưa hệ thống IN vào vận hành khai thác cuối tháng 9-2001”, tức là phù hợp với thời gian mà thư mời thầu đã đưa ra.

Trong khi đó, nhà thầu Alcatel chỉ được 822 điểm (82,2%) và nhà thầu Ericsson được 796 điểm (79,6%) với các nhận xét nhiều lỗi về kỹ thuật. Biên bản thống nhất kết quả đánh giá thầu đã kết luận nhà thầu Siemens xếp thứ nhất với giá trúng thầu là 6.567.111 USD, hai nhà thầu Alcatel (xếp thứ hai), Ericsson (xếp thứ ba) với giá chào thầu lần lượt là 4.287.437 USD và 4.906.718 USD.

Căn cứ vào kết quả trên, ngày 30-3-2001, GPC đã có tờ trình lên VNPT xin đề nghị chọn nhà thầu Siemens trúng thầu. Tiếp đó, GPC đã có hai văn bản giải trình thêm cho tờ trình của mình. Dường như e ngại khả năng VNPT không phê duyệt kết quả đấu thầu nên GPC nêu rõ nếu Ericsson hoặc Alcatel trúng thầu, “việc kết nối sẽ tốn rất nhiều thời gian, không đảm bảo đưa hệ thống vào khai thác theo đúng thời hạn như trong thư mời thầu đã yêu cầu (tháng 9-2001). Điều này sẽ gây tổn thất lớn cho mạng”.

Văn bản này cũng cho biết mạng Vinaphone hiện có sáu tổng đài thì đến năm tổng đài phục vụ cho 100% thuê bao đang hoạt động là tổng đài của Siemens, chỉ có một tổng đài của Ericsson nhưng đang lắp đặt, chưa đưa vào vận hành, chậm so với hợp đồng gần hai tháng. GPC khẳng định việc chọn Siemens trúng thầu sẽ thuận lợi hơn trong việc kết nối với các phần tử khác trên mạng và quá trình phát triển dịch vụ mới về sau.

Để củng cố thêm cho giải trình trước đó về việc đưa hệ thống vào khai thác chậm nếu chọn Alcatel hoặc Ericsson, GPC đã phân tích rất cụ thể các yếu tố và khẳng định chỉ có Siemens đáp ứng được yêu cầu thời gian đưa hệ thống vào khai thác.

Kết quả khó hiểu và...

Những lo ngại của GPC quả thật là có cơ sở bởi mặc dù đã trình một văn bản xin phê duyệt kết quả đánh giá thầu cùng hai văn bản giải trình nhưng cuối cùng chủ tịch hội đồng quản trị VNPT lúc đó là ông Đỗ Trung Tá (nay là bộ trưởng Bộ Bưu chính viễn thông) đã phớt lờ những đề nghị và giải trình đó, bỏ qua luôn cả kết quả chấm thầu của tổ tư vấn (bao gồm các thành viên của chính VNPT và GPC) để ký quyết định phê duyệt Ericsson là hãng trúng thầu với giá trúng thầu là 4.906.718 USD (quyết định 158/QĐ-KHNT-HĐQT).

Tuy nhiên, quyết định này cũng đặt ra hai điều kiện với Ericsson là phải đảm bảo tính tương thích của mạng GPC (giữa tổng đài Ericsson với các thiết bị khác trên mạng nhưng không phát sinh tăng chi phí) và phải chịu phạt, bồi thường thiệt hại nếu không đảm bảo đúng lịch trình theo yêu cầu trong bản chào thầu là đưa thiết bị vào khai thác đồng bộ trên mạng (trừ thời gian do phê duyệt chậm).

Đây là điều hết sức trái khoáy, bởi thực tế những điều kiện này đã được đặt ra trong bản tiêu chuẩn đánh giá hồ sơ dự thầu được VNPT ban hành cùng với quyết định phê duyệt dự án nâng cấp các tổng đài MSC để có tính năng IN phục vụ thuê bao trả trước mạng Vinaphone.

Việc chọn nhà thầu xếp hạng thấp nhất không chỉ là điều cực kỳ khó hiểu mà hậu quả nhãn tiền là hàng loạt sự cố đã xảy ra trên mạng di động Vinaphone trong thời gian vừa qua. Một nguồn tin từ Thanh tra Nhà nước khẳng định với Tuổi Trẻ rằng đoàn thanh tra đã kết luận việc chủ tịch hội đồng quản trị VNPT phê duyệt quyết định chọn nhà thầu Ericsson là sai.

Quyết định đó đã khiến VNPT phải “bấm bụng” móc tiền thực hiện thêm ba dự án khác để khắc phục sự cố do thiết bị của Ericsson trục trặc trong quá trình thực hiện hợp đồng là dự án đầu tư mở rộng hệ thống trả tiền trước mạng Vinaphone; dự án nâng cấp và mở rộng hệ thống chuyển mạch mạng Vinaphone; dự án nâng cấp và mở rộng hệ thống IN mạng Vinaphone lên 1.200K. Số tiền phải bỏ ra một cách phi lý cho các dự án này khoảng trên 200 tỉ đồng.