Ngày 19/4 tới, ngành công nghiệp điện toán sẽ kỷ niệm 40 năm ngày ra đời của định luật mang tên nhà đồng sáng lập hãng Intel. Tuy nhiên, tác giả của thuyết nối tiếng này tin rằng quá trình nhân đôi số transistor trên chip theo chu kỳ 2 năm không thể kéo dài lâu nữa.

Dưới đây là trao đổi của Gordon Moore với một số hãng tin công nghệ quốc tế:

- Định luật Moore bắt nguồn từ đâu?

- Vào dịp kỷ niệm 35 năm của tạp chí Electronics vào năm 1965, tổng biên tập của họ mời tôi viết một bài báo về tương lai của các linh kiện bán dẫn trong vòng 10 năm tiếp theo. Tôi muốn trình bày ý tưởng về việc các mạch tích hợp (IC) sẽ là chìa khóa để tạo ra những thiết bị rẻ tiền hơn. Vì thế, tôi đặt ra phép ngoại suy về sau trở thành định luật này. Mạch điện lớn nhất vào thời điểm đó có khoảng 30 linh kiện bên trong. Tôi lần ngược lại lịch sử thì thấy con số đó bắt đầu từ 4,8,16...và cứ như vậy tăng gấp đôi mỗi năm. Lúc ấy tôi cũng không nghĩ điều này thực sự là chính xác và bản thân tôi chỉ muốn cố làm rõ rằng mọi thứ sẽ trở nên ngày càng tinh vi và rẻ tiền hơn. Cuối cùng, hóa ra điều mà tôi viết lại chính xác hơn cả mức bản thân tôi có thể tin. Một người bạn của tôi là giáo sư Carver Mead thuộc hãng Cal Tech đã đặt luôn tên cho phát hiện này là Định luật Moore và cứ thế người ta gọi nó như vậy. Suốt 20 năm tôi thậm chí không thể tự tin sử dụng cái tên đó và mãi về sau mới thấy chấp nhận được. Năm 1975, tôi thay đổi một số nội dung trong định luật và mọi thứ được giữ nguyên cho đến hiện nay. Vào thời điểm này, quy trình nhân đôi số transistor là xấp xỉ 24 tháng.

- Ông cảm nhận như thế nào về ý nghĩa của quá trình nhân đôi transistor này cũng như những cơ hội mà nó cho phép tạo ra?

- Tôi đọc lại bài báo mình viết và nhận thấy những vấn đề nhắc đến trong đó liên quan đến máy tính gia đình. Tôi rất ngạc nhiên khi thấy chính mình tìm ra tính quy luật như vậy. Thành thực mà nói tôi không biết mình đã dự báo một điều mang tính lý thuyết vào năm đó.

- Mọi thứ đang đi đến giới hạn và tốc độ nhân đôi bóng bán dẫn đã chậm dần. Những vật liệu mới có thể cho phép ngành công nghiệp máy tính vượt qua ngưỡng giới hạn?

- Với bất cứ vật liệu nào làm từ nguyên tử thì đều có một giới hạn cơ bản mà bạn không thể làm nhỏ hơn. Tôi đã thay đổi chu kỳ nhân đôi từ 1 năm lên 2 năm và dần dần có thể sẽ là 3-4 năm.

- Đã bao nhiêu lần người ta dự báo sự kết thúc của định luật Moore và bao nhiêu lần ông thực sự tin rằng điều đó sẽ xảy ra?

- - Trong 10 năm qua, tôi đã đọc rất nhiều bài báo viết về sự chấm dứt của tiến trình nhân đôi transistor trên chip. Có thời điểm tôi đã nghĩ rằng 1 micromet (1 phần triệu met) sẽ là giới hạn cuối cùng nhưng rồi mốc đó nhanh chóng bị vượt qua. Sau đó, tôi lại tin rằng 1/4 micromet sẽ là dấu chấm hết nhưng mọi thứ vẫn tiếp diễn. Giờ đây chúng ta đang ở mức dưới 1/10 micromet và đang tiến đến mức 1/65. Quá trình nhân đôi không thể kéo dài mãi mãi nhưng sự chấm hết sẽ chỉ đến trong ít nhất 10-20 năm nữa và đó cũng là khoảng thời gian mà chúng ta có thể dự báo.

- Thứ gì có thể thay thế silicon?

- Có thể là điện toán lượng tử hay công nghệ nano…Thực sự mà nói thì tôi vẫn rất hoài nghi về việc những thứ đó có khả năng thay thế hoàn toàn silicon kỹ thuật số. Bạn có thể dễ dàng tạo ra một transistor cực nhỏ bằng những công nghệ này với tần suất rất cao nhưng khó có thể kết nối hàng tỷ thứ đó lại với nhau. Đó chính là vấn đề. Mọi việc không đơn thuần chỉ là làm ra một transistor thật nhỏ.

Tôi coi công nghệ phát triển xoay quanh mạch tích hợp IC là phương pháp cơ bản để xây dựng các vi kiến trúc phức tạp. Thay vì bị thay thế, nó thực sự đang xâm nhập vào rất nhiều lĩnh vực khác. Chẳng hạn như chip gene. Silicon là một công nghệ rất mạnh mà sẽ còn được sử dụng rộng rãi. Tôi chưa thấy bất cứ thứ gì có tiềm năng thay thế nó.

Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là nhiều phát minh mới sẽ không thể được tích hợp lại, chẳng hạn việc tích hợp các ống nano carbon vào nhiều lớp kim loại hoặc tương tự như vậy. Dẫu sao, tôi vẫn chưa thấy đó là một giải pháp thay thế bóng bán dẫn silicon.

- Khi nhìn lại quãng đường đã qua, những sản phẩm nào có thể khiến ông thốt lên “Ái chà đúng là một tác phẩm đẹp”?

- Những thứ mà tôi cho là dấu mốc lại không phải là những tác phẩm đẹp mà là những sản phẩm có tính kinh tế cao. RAM động 1103 đầu tiên mà chúng tôi chế tạo tại Intel là một trong số đó. Đây chính là sản phẩm tạo doanh thu lớn thực sự đầu tiên của chúng tôi. Tiếp theo, tôi đánh giá rất cao bộ vi xử lý đầu tiên. Ban đầu, nó chạy rất chậm nhưng đã làm đúng tác vụ mà nó được thiết kế ra để hoàn thành. Cũng có rất nhiều thứ khác mang tính kinh tế cao nhưng tôi thường coi chúng là những sản phẩm mang tính cách mạng nhiều hơn.

- Ông nghĩ thế nào về việc sức mạnh điện toán liên tục được bổ sung theo định luật Moore có thể đem đến những chiếc computer có trí thông minh tương đương con người?

- Trí tuệ của con người, theo quan điểm của tôi, được tạo nên theo một cách khác xa so với máy tính. Tôi không cho rằng con đường mà chúng ta đang theo đuổi hiện nay sẽ đem đến một thứ gì đó giống như trí thông minh tự nhiên. Cái sức mạnh trí tuệ nhân tạo cần có để làm được những điều giống như bộ não vượt quá tất cả những gì chúng ta tạo ra trên trái đất này theo cách tiếp cận hiện tại.

- Chip đang ngày một nhỏ hơn trong khi đầu tư cho các nhà máy chế tạo thiết bị vi xử lý lại ngày càng trở nên đắt đỏ. Ông đánh giá ảnh hưởng của vấn đề này đối với ngành công nghiệp chế tạo chip như thế nào?

- Vào những năm 60 của thế kỷ trước, chi phí xây dựng cơ sở còn tương đối rẻ và vấn đề chưa có gì đáng kể. Mọi việc chỉ thực sự trở thành điểm nóng vào những năm 80 - trước đó yếu tố chi phí chủ yếu liên quan đến lao động và công nghệ. Các nhà máy chế tạo chip hiện nay đòi hỏi mức đầu tư từ 2,5 đến 3 tỷ USD nhưng ngược lại năng suất cao hơn nhiều. Khi Intel được thành lập vào năm 1968, chúng tôi dẫn đầu với công nghệ tấm wafer 2 inch. Còn hiện nay, các tấm wafer 12 inch với đường kính gấp 6 lần và diện tích gấp 36 lần cho phép chứa đựng nhiều thứ hơn và đem lại năng suất cao hơn nhiều.

- Ông có dự báo định luật gì mới cho 40 năm tới?

- Thôi, tôi xin chịu. Một vòng nguyệt quế cho định luật Moore này đã đủ rồi. Tất nhiên, cũng có thể có một định luật Moore phiên bản 2 nhưng người đẻ ra nó sẽ không phải là tôi.

- Ông dùng máy tính như thế nào?

- Tôi dành một nửa thời gian ngồi trước computer. E-mail là một phần quan trọng trong cuộc sống hằng ngày của tôi. Hiện nay, tôi đã nghỉ hưu và mỗi năm cư trú 6 tháng ở Hawaii. Nếu không có máy tính thì chả biết tôi sẽ liên lạc như thế nào. Trên máy tính, tôi dùng các chương trình bảng tính và phần mềm văn bản nhiều nhất. Tôi cũng hay chơi các game đơn giản và xử lý ảnh.