Sau một cơn mưa bất chợt vào ban chiều, Nhà Văn hóa trung tâm thị xã Tây Ninh nhộn nhịp dần lên. Được biết đến qua các băng-rôn, các tờ bướm, các xe thông tin lưu động, mọi người í ới rủ nhau đến với ngày hội...

Lộc, một cậu bé bán vé số, nhà ở phường 2 thị xã Tây Ninh là một trong những người đeo dính các máy tính từ lúc mở màn đến lúc "khóa sổ". Quyển kết quả xổ số kẹp trong nách, quần xăn ống thấp ống cao, và mặc cho các phóng viên chụp ảnh xoành xoạch, cậu bé đen thui lui, nhỏ thó này vẫn cứ miệt mài với các màn game. Hết ngồi máy tính thường, cậu chuyển qua chơi máy tính màn hình tinh thể lỏng của các bác sĩ Icare. Rất rành rẽ, cậu không chơi các game hiền lành như các chị nữ mà chơi toàn các game hành động. Một tay rê chuột, một tay rà bàn phím, cậu đắm chìm trong thế giới game. Một sự say mê thật sự! Hỏi mười câu, cậu nhấm nhẳng trả lời chỉ đúng... một câu: "Con mười tuổi"!

Mạnh, anh thứ hai của Lộc, cũng nhỏ thó so với tuổi 13, cho biết nhà có tất cả năm anh em trong độ tuổi 4-14, trong đó có tới ba đứa tranh thủ đi bán vé số vào dịp hè. Trong lúc đi bán, anh em Lộc có cơ hội tạt vô các "tiệm" Internet để coi ké người khác chơi. Coi ké, học ké, chơi ké rồi chơi thiệt... Mỗi ngày, các em phải vô các "tiệm" Internet ít nhất một lần mới chịu nổi. Ba làm phụ hồ, mẹ bó chổi bán nên muốn được ba mẹ cho tiền chơi, các em phải chịu khó đi bán mỗi ngày 50 tờ vé số. Mạnh cười toe toét: "Hôm nay đã thiệt! Máy mới tinh, mà chơi không tốn tiền... Ước gì anh em con có một cái...".

Có nhiều vị phụ huynh lớn tuổi dù "trình độ vi tính" mới đủ để... chơi game nhưng cũng chịu khó tìm hiểu, quan sát. Một bác cười hỉ hả: "Đi coi, để sắm tụi nhỏ một cái mà học chứ tụi tui già rồi, đâu có làm gì đụng tới mấy thứ này".

Mẹ em Nguyễn Ngọc Nhi ở ấp Tua Hai cho biết nhà chị có mỗi mình cô con gái cưng, nên dù hai vợ chồng chỉ ở nhà bán quán nhưng vẫn dành dụm mua cho đứa con gái một máy Pentium 3 vì trong trường, Nhi đã bắt đầu được học tin học.

Hỏi mười bạn học sinh, sinh viên thì... bảy bạn cho biết đều được ba mẹ trang bị một máy tính ở nhà.

Như vậy, có thể thấy ít ra có một bộ phận người Tây Ninh không xa lạ gì với cái máy tính. Ngoại trừ một số người hoàn toàn chưa có khái niệm về máy tính, thấy giới thiệu vô coi thử là gì, còn lại đa số người tham dự đều ít nhiều có hiểu biết và quan tâm đến đến máy tính. Thế nhưng một ngày hội máy tính "được nghe, được thấy, được vọc, được chơi" thoải mái như thế này thì đây là lần đầu tiên.

Thùy, đang học lớp lập trình viên của Đại học Khoa học Tự nhiên TP.HCM đặt tại Trung tâm Giáo dục Thường xuyên Tây Ninh, hoặc nhóm sinh viên trường Cao đẳng Sư phạm cũng đến để tìm hiểu thêm những công nghệ mới.

Với tính chất của một ngày hội "Đưa công nghệ về với cộng đồng" và giới thiệu chương trình "máy tính giá rẻ cho người dân", dĩ nhiên không phải ai đến đây cũng cảm thấy thỏa mãn.

Hồ Hữu Tâm, học sinh lớp 12 trường THPT Trần Hưng Đạo, tiếc nuối: "Quy mô tổ chức hơi nhỏ, thời gian "hẻo quá" (từ 15g đến khoảng 22g - NV), ít công nghệ mới, máy không nhiều và chỉ toàn... trò chơi! Em vào mạng, thấy có nhắc tới Pentium M nhưng không thấy giới thiệu ở đây".

Có cùng ý kiến với bạn Tâm là Duy Khương, tân sinh viên được tuyển thẳng vào trường Đại học Ngoại Thương TP.HCM năm nay. Ngoài những ý kiến tương tự như của Tâm, Duy Khương còn cho biết: "Mình quan tâm đến laptop (máy tính xách tay - NV) để tiện cho việc học mọi lúc mọi nơi nhưng vô đây chỉ thấy mỗi một cái của phóng viên báo Tuổi Trẻ đem theo để tác nghiệp. Có lần mình về Sài Gòn, vô một triển lãm máy tính hơi bị "ngon" nên thấy ngày hội máy tính này cũng... hơi bình thường dù được tổ chức lần đầu tiên ở Tây Ninh và không khí cũng khá vui...".

"Đưa công nghệ tới cộng đồng" đúng là một sáng kiến, nhưng phải chăng cần nghiệm ra để điều chỉnh lại hai vấn đề then chốt: đưa công nghệ nào, và đến với cộng đồng nào? 

Bởi nếu không, đây mới chỉ là sự vươn xa hơn một chút, từ các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM, Hải Phòng, Đà Nẵng... dịch chuyển "ngày hội máy tính" đến các thị trấn, thị xã các tỉnh lân cận với quy mô "mini hoá". Không có các cô "người mẫu" đứng quảng cáo cho các hãng đại gia tại các Expo (triển lãm) ở thành phố lớn thì dùng... game để "câu", suy cho cùng giá trị của chương trình không khéo dễ bị gom vào khâu tiếp thị máy tính giá rẻ chứ ít chứa đựng những giá trị bổ ích khác cho cộng đồng.

Nếu cứ tổ chức như vậy, không khéo sẽ rất dễ rơi vào tình rạng khuyến khích trang bị máy tính cho thanh niên ở "vùng sâu, vùng xa" để chơi game, kích thích họ "say sưa nuôi gà ảo trên màn hình thay vì nuôi gà thật sau vườn" - như một tuần báo từng nhận xét.

Nếu cứ tổ chức như vậy, không khéo báo chí rồi sẽ chẳng còn chi để viết về chương trình này, vì cứ tổ chức ở nơi nào thì cũng chỉ có... "Ngày của X. và các tín đồ game"?