Hơn một thập kỷ nay, người khổng lồ đã bao lần đối mặt và chiến thắng các hãng đối thủ, các chính phủ. Cho đến một ngày, con thuyền lèo lái bởi một cựu sinh viên Havard bỏ học gặp phải thử thách khắc nghiệt nhất.

Đợt sóng gió hiện lên dưới dáng vẻ của một giáo sư kinh tế nhỏ bé, lạnh lùng, đầu điểm bạc, tới từ thành Milan. Đứng trên vai 15 nước châu Âu, chàng David mang cái tên Mario Monti này nghĩ rằng ông đang theo đuổi một nỗ lực sẽ khiến người dân EU phải cảm ơn mình.

Trung tâm trận tuyến đưa ta trở về với một câu hỏi kinh điển: “Thị trường nên vận hành thế nào với hai bàn tay vô hình và hữu hình?”.

Microsoft, hoàng đế không ngai của nước Mỹ tự do, muốn nhà nước hãy mặc kệ thị trường. Tin rằng những gì mình làm là để phục vụ khách hàng tốt hơn, hãng củng cố vị trí số một trong giới phần mềm bằng cách tích hợp thật nhiều dịch vụ, trường hợp này là Media Player, vào hệ điều hành kiểm soát khoảng hơn 90% số máy tính trên thế giới.

Tuy nhiên, những hình phạt này không phải là nguyên nhân trực tiếp khiến Microsoft kháng án. “Tôi tin quyết định này sẽ tạo một tiền lệ, khiến Microsoft biết điều hơn”, Monti bóng gió trong cuộc họp báo sau khi đưa ra phán quyết. Theo những người tham dự đàm phán tuần trước, Microsoft có thể nhượng bộ trên mọi phương diện, ngoại trừ việc tách Media Player khỏi Windows. Đây chính là “tiền lệ” Monti ám chỉ, cũng là điều Microsoft cố tránh, bởi nó đánh thẳng vào trung tâm mô hình kinh doanh của họ, khiến một ngày nào đó sẽ chẳng còn ứng dụng nào mang mác Microsoft trên nền Windows.

Trước đây, trong vụ kiện tương tự kéo dài ba năm tại Mỹ, liên quan tới việc tích hợp Internet Explorer vào Windows, Microsoft đã khéo léo hòa giải với chính quyền. Họ chấp nhận nhường nhịn ở một vài điểm, đổi lấy việc giữ lấy mô hình kinh doanh. Nhưng châu Âu là nơi tư tưởng nghiệp đoàn bắt rễ sâu hơn. Khác nước Mỹ, người châu Âu không chấp nhận kiểu cạnh tranh sinh tồn của học thuyết Darwin. Và kết quả là Monti đã chấm dứt thói quen hòa giải này.

Bên cạnh luật chống độc quyền mà Monti viện dẫn, người ta cũng đang nghĩ tới một xung đột ngấm ngầm bấy lâu nay giữa EU và Mỹ. “Giả sử tôi là một người bi quan, mà thực tế là không, tôi có thể nói Microsoft bị trừng phạt không phải vì độc quyền, mà bởi họ quá thành công”, Mike Pullen, chuyên gia tại hãng luật DLA, bình luận. Sự thành công của Microsoft, mà sâu xa hơn là tiềm lực kinh tế của nước Mỹ, có thể đánh vào các công ty cựu lục địa. Khi đó, “tiền lệ” mà Monti nhắc tới không chỉ nhắm vào Microsoft, mà còn là những công ty Mỹ đang lân la trên đất châu Âu.

Hơn ai hết, người Mỹ đang cảm thấy nguy cơ cận kề này. Chỉ vài phút sau khi Monti xuống tay, ở bên kia bờ Đại Tây dương, dân Mỹ xôn xao. Một nhóm chính trị gia dẫn đầu bởi Chủ tịch Thượng viện Bill Frist đã lên tiếng yêu cầu Tổng thống Bush can thiệp. “Tôi e Mỹ và EU đang tiến tới một cuộc chiến thương mại mới mà phán quyết này chính là phát súng khai hỏa”, Frist cảnh cáo. “Nếu không can thiệp, chính phủ sẽ mất ảnh hưởng và sự tin cậy, còn người tiêu dùng và nền kinh tế Mỹ thì phương hại nặng nề”. Về phía cơ quan hành pháp, Hewitt Pate, phụ trách bộ phận chống độc quyền của Bộ Tư pháp, miêu tả khoản phạt đối với Microsoft là “một hành động đáng tiếc”. Ông cho rằng việc cắt Media Player ra khỏi Windows là “chống lại xu thế cải tiến”.

Hiện tại, sự tranh chấp ở mức nhà nước ít có khả năng xảy ra. Washington vẫn cố duy trì quan hệ hữu hảo với Brussels. Nhưng điều này có thể sẽ chấm dứt, khi Microsoft kiện ra tòa án tối cao châu Âu không ăn thua và quay về quê, nhờ cậy giới chức Mỹ, xem bàn tay của Monti có với nổi qua Đại Tây Dương hay không.

Khi đó, các luật sư ở cả hai lục địa chắc sẽ bận rộn hơn nhiều. Còn trong đội ngũ thiết kế Longhorn, bên cạnh các kỹ sư công nghệ, chắc chắn sẽ có thêm nhiều chuyên gia luật.