I-Today xin giới thiệu bài viết của ông Lê Trường Tùng, Chủ tịch Hội tin học TP.HCM xung quanh một xếp hạng của Liên hiệp quốc về Chính phủ điện tử năm 2003. Liệu bảng xếp hạng này có phản ánh chính xác tình hình triển khai Chính phủ điện tử tại Việt Nam, hay chỉ là một sự nhầm lẫn? Xếp trên cả Trung Quốc và Thái Lan Đầu tháng 11/2003, các phương tiện thông tin đại chúng đưa tin: trong xếp hạng Chính phủ điện tử (CPĐT) năm 2003 của Liên hiệp quốc, Việt Nam ở vị trí 90/191 nước, trên cả Trung Quốc và Thái Lan. Việt Nam có điểm số E-Gov Index là 1.10, trong khi đó Trung Quốc có điểm số 1.04 (xếp thứ 93) và Thái Lan có điểm số 0.94 (xếp thứ 103). Mở đầu cho các thông tin về thứ hạng 90/191 của Việt Nam là bản tin của BBC ngày 7/11/2003 với tiêu đề “Chính phủ điện tử của VN ở đâu”. Ngày 8/11/2003, báo Tuổi trẻ đưa tin tương tự, và sau đó tin của BBC và Tuổi trẻ được hàng loạt các phương tiện thông tin đại chúng như Đài Tiếng nói VN, UNDP Việt Nam, Thời báo Kinh tế Việt Nam, VnExpress, VDC Media, VietnamNet, VNPT… và các Website, báo chí địa phương đăng lại. Có lẽ đây là một trong 10 sự kiện CNTT 2003 lớn của Việt Nam sẽ được bình chọn trong 1-2 tháng tới. Kết quả xếp hạng trên khá bất ngờ. Nhiều người vui vì dường như các cố gắng của chúng ta thời gian vừa qua trong việc tin học hoá quản lý hành chính nhà nước đã được ghi nhận. Trả lời phỏng vấn của BBC, một quan chức Việt Nam đã phát biểu: “Theo tôi, đây là một tin mừng. Bản thân tôi là người làm trong lĩnh vực CPĐT thì đây cũng là điểm tự hào cho bản thân tôi và các đồng nghiệp. Tuy nhiên cũng nhiều người băn khoăn - nhất là trong thứ hạng so với các quốc gia mà chúng ta biết khá rõ có nhiều thành tựu trong việc xây dựng CPĐT như Thái Lan, Trung Quốc. Chẳng lẽ chúng ta lại khá như vậy? Rất tiếc, BBC đưa tin nhầm Báo cáo năm 2003 của Liên hiệp quốc có tên là E-Government at the Crossroads với độ dày trên 230 trang được công bố lần đầu tiên ở Diễn đàn Toàn cầu lần thứ 5 về Đổi mới Chính phủ tại Mexico City vào chiều ngày 4/11/2003. Đây cũng là một trong các tài liệu được chuẩn bị cho Hội Nghị Thượng đỉnh về Xã hội Thông tin sẽ được Liên hiệp quốc tổ chức tại Geneva vào đầu tháng 12/2003. Cũng trong ngày 4/11/2003, Liên hiệp quốc phát hành Thông cáo báo chí số PI/1519 liên quan đến bản báo cáo này. Ba ngày sau - ngày 7/11/2003 - bản tin tiếng Việt của đài BBC đưa tin về báo cáo này và có thông tin chi tiết về thứ hạng 90/191 của Việt nam, có so sánh với Thái lan cùng ý kiến đánh giá của một số chuyên gia trong và ngoài nước liên quan đến CPĐT Việt Nam. Trên Website của BBC khi đưa tin này còn có địa chỉ Internet của báo cáo Liên hiệp quốc. Lầm lẫn của BBC là mặc dù tin thì nói về nội dung của bản báo cáo E-Government at the Crossroads nhưng lại trích dẫn số liệu của một bản báo cáo khác - đó là báo cáo Benchmarking E-Government: A Global Perspective dày 80 trang công bố năm 2001 - đây cũng là báo cáo mà trên Website BBC có đường dẫn tới. Lý do nhầm tưởng có lẽ là ở thời điểm BBC đưa tin, báo cáo năm 2003 của Liên hiệp quốc phổ biến khá hạn chế, thậm chí nếu muốn mua (với giá 55 USD) cũng phải là thành viên có quyền truy cập mới được phép đăng ký. Lầm lẫn của các báo chí Việt Nam là do đưa tin lại, hoặc nếu có tham khảo trực tiếp tài liệu của Liên hiệp quốc thì lại truy cập vào tài liệu cũ do BBC “chỉ dẫn”. Báo cáo năm 2003 Báo cáo năm 2001 Vì sao năm 2001 Việt Nam cao hơn Thái Lan và Trung Quốc Trong báo cáo năm 2001, vị trí của Việt Nam là 90/191 và quả thực cao hơn Trung Quốc, Thái Lan. Số liệu này cũng đã được công bố trong Báo cáo toàn cảnh CNTT của Hội Tin học TP.HCM và trong Niên giám CNTT do PCWorld Việt Nam và Hội Tin học TP.HCM phát hành hàng năm. Thứ hạng và chỉ số chi tiết của Việt Nam, Trung Quốc và Thái Lan trong xếp hạng CPĐT 2001 như sau: Tên tiêu chí | Việt Nam | Trung Quốc | Thái Lan 1 Hiện diện WEB chính phủ 2 2 2 2 PC/ 100 dân 0.89 1.59 2.43 3 Internet Host/ 10000 dân 0.02 0.54 10.47 4 % dân số online 1.0 2.1 2.5 5 Đường điện thoại /100 dân 3.19 11.12 8.70 6 Điện thoại di động / 100 dân 0.99 6.58 4.39 7 TV / 1000 dân 180 272 236 8 Chỉ số Phát triển Con người 0.682 0.714 0.757 9 Chỉ số Truy cập Thông tin 0.083 0.083 0.750 10 % dân sống ở thành thị 39.8 31.6 21.2 Tồng hợp (E-Gov Index 2001) 1.10 1.04 0.94 Trong 10 chỉ số, Việt Nam chỉ hơn Trung Quốc và Thái Lan duy nhất một chỉ số cuối cùng là Tỷ lệ phần trăm dân sống ở thành thị - đây là chỉ số được Liên hiệp quốc đánh giá là quan trọng có lẽ vì cho rằng dân thành thị đông thì mức độ văn minh cao hơn, khả năng triển khai CPĐT dễ dàng hơn. Nhờ chính chỉ số này, điểm tổng hợp cuối cùng của Việt Nam cao hơn Trung Quốc và Thái Lan. Thứ hạng CPĐT của Việt Nam năm 2003 là bao nhiêu Thứ hạng của Việt Nam trong báo cáo của Liên hiệp quốc năm 2003 là 97/173 với điểm số E-Gov Index là 0.357 (điểm tối đa là 1, quốc gia có điểm cao nhất là 0.927, quốc gia có điểm thấp nhất là 0.009). Trong số 191 nước, chỉ có 173 nước được xếp hạng do gần 20 nước chưa có WEB nên không đưa vào bảng xếp hạng chung. Trong bảng xếp hạng 2003, Thái Lan xếp thứ 56/173 (0.446 điểm), Trung Quốc xếp thứ 74/173 (0.416 điểm) - ở vị trí cao hơn hẳn so với Việt Nam. Nếu tính trong các nước ASEAN + 3 (thêm cả Nhật Bản, Trung Quốc và Hàn Quốc) thì thứ hạng CPĐT năm 2003 như sau: Nước E-Gov | Index 2003 |Thứ hạng 2003 |Thứ hạng 2001 Singapore 0.746 12 4 Hàn Quốc 0.744 13 16 Nhật Bản 0.693 18 28 Philippines 0.574 33 69 Malaysia 0.524 43 60 Thái Lan 0.446 56 103 Indonesia 0.422 70 76 Trung Quốc 0.416 74 93 Việt Nam 0.357 97 90 Myanma 0.280 126 N/A Campuchia 0.264 134 122 Lào 0.192 149 110 Trong bảng này chúng ta có thể thấy trong 2 năm qua, có rất nhiều thay Trong bảng này chúng ta có thể thấy trong 2 năm qua, có rất nhiều thay đổi trong thứ hạng CPĐT của các nước. Các quốc gia khu vực châu Âu, châu Mỹ đã triển khai CPĐT rất mạnh, vươn lên các vị trí hàng đầu và đẩy Singapore từ vị trí thứ 4 xuống vị trí thứ 12. Tuy nhiên nhiều quốc gia trong khu vực Asean+3 cũng cải thiện rất tốt vị thế của mình như Hàn Quốc từ vị trí thứ 16 lên vị trí thứ 13, Nhật Bản từ 28 lên 18, Philippines từ 69 lên 33, Malaysia từ 60 lên 43, Thái Lan từ 103 lên 56, Indonesia từ 76 lên 70 và Trung quốc từ 93 lên 74. Riêng 4 nước Việt Nam, Myanma, Campuchia và Lào thì tụt hạng, bị nhiều nước qua mặt và đang ở tốp sau - một vị thế không có gì đáng để phấn khởi và lạc quan cả.