Bộ sưu tập đĩa carbon và băng cassette của bạn đã quá cũ và bám bụi? Vậy tại sao bạn chưa tính tới việc chuyển đổi những bản nhạc yêu thích một thời của mình sang dạng kỹ thuật số để bạn có thể thưởng thức trên các dàn máy hifi hoặc với các thiết bị nghe nhạc cầm tay?

Công nghệ tương tự và định dạng kỹ thuật số

Các đĩa than và băng từ cassette lưu trữ âm thanh bằng công nghệ định dạng tương tự (analog), sử dụng các tín hiệu dạng sóng để ghi và phát âm thanh. Âm thanh dạng kỹ thuật số (digital) được lưu trữ giống như các thông tin hoặc dữ liệu số khác bằng cách dùng mã nhị phân máy tính gồm hai con số 0 và 1 thể hiện kết quả trạng thái “không” và “có”. Với việc phối hợp hai kết quả này, bạn có thể ra lệnh cho máy tính thực hiện vô vàn tác vụ khác nhau. Với trường hợp âm thanh kỹ thuật số, các số 0 và 1 tái hiện các sóng âm thanh tương tự thông qua một bộ giải mã kỹ thuật số-tương tự (DAC).

Việc điều chỉnh độ trung thực đối với âm thanh số khá đơn giản bởi người dùng có thể thay đổi tỷ lệ số hoá (bit rate - số lượng các số 0 và 1 được dùng để thể hiện mỗi giây sóng âm thanh tương tự). Thông thường tỷ lệ này được tính bằng Kb/s. Tỷ lệ số hoá càng cao đồng nghĩa với chất lượng âm thanh càng trung thực và đổi lại, dung lượng lưu trữ càng lớn. Để đạt được chất lượng âm thanh tương đương các tín hiệu từ đĩa CD, tỷ lệ số hoá phải đạt 1.411 Kb/s với định dạng số WAV.

Các định dạng âm thanh kỹ thuật số thay thế WAV

Việc lưu trữ âm thanh theo định dạng WAV đòi hỏi dung lượng rất lớn - khoảng 10 MB/phút. Tuy nhiên, các kỹ thuật nén âm thanh số có thể giải quyết được vấn đề này - chẳng hạn với định dạng MP3 hoặc WMA (Windows Media Audio), chất lượng âm thanh giảm không đáng kể trong khi dung lượng chỉ ở mức 1 MB/phút. Điều này cho phép người dùng có thể lưu trữ tới hơn 10 giờ âm nhạc trên một đĩa CD thông thường.

Tất nhiên, chất lượng âm thanh luôn luôn giảm khi các tệp định dạng WAV được nén thành các tệp MP3 hoặc WMA. Lý tưởng nhất là bạn hãy lưu trữ với định dạng WAV (nếu bạn có đủ dung lượng ổ cứng), biên tập lại tệp này và sau đó mới chuyển chúng thành các định dạng nén khác. Dưới đây chúng tôi trình bày các bước tiến hành quá trình chuyển đổi định dạng lưu trữ âm thanh.

Bước 1: Chuẩn bị phần cứng

Khi ghi âm, hãy sử dụng lỗ cắm tín hiệu (jack) vào “line-in” thay vì “microphone” để đạt được chất lượng âm thanh tối đa. Thông thường đường vào tín hiệu này nằm trên bảng mạch âm thanh (sound card) hoặc trên bảng mạch chính máy tính (mainboard - trong trường hợp tích hợp phần cứng âm thanh). Nếu máy PC của bạn không có đường line-in, hãy mua một bảng mạch âm thanh trong hoặc ngoài. Các hãng uy tín như Creative Labs (http://us.creative.com) hoặc Turtle Beach (http://www.turtlebeach.com) cung cấp nhiều loại mạch âm thanh phù hợp với các mức giá và chất lượng khác nhau.

Kiểm tra ổ đĩa cứng máy tính để đảm bảo rằng bạn đủ dung lượng trống để lưu trữ các tệp WAV gốc. Kích đúp vào biểu tượng My Computer, kích chuột phải vào biểu tượng ổ đĩa cứng và chọn Properties. Trong tab “Free Space” bạn có thể biết được dung lượng còn lại của ổ đĩa và lưu ý rằng bạn sẽ cần 10 MB cho mỗi phút âm thanh. Nếu cần thiết, bạn có thể sắm thêm một ổ đĩa cứng khác.

Cuối cùng, bạn phải có một dây nối giữa thiết bị analog và đường vào line-in của PC. Lựa chọn tốt nhất là cáp có một đầu là các jack RCA stereo và đầu kia là minijack 3,5 mm kết nối vào đường line-in. Nếu thiết bị analog có đường ra minijack, bạn có thể dùng cáp sử dụng minijack hai đầu để thay thế. Lưu ý rằng jack mono nhìn cũng khá giống với minijack stereo.

Bước 2: Kết nối phần cứng

Bật bộ loa PC lên, cắm đầu RCA hoặc minijack của cáp vào thiết bị analog của bạn và đầu minijack còn lại vào đường line-in trên mạch âm thanh của máy tính. Kích đúp vào biểu tượng loa trên System Tray và điều chỉnh âm lượng của line-in trong khoảng 80% - 100%. Bật thiết bị analog và bạn sẽ nghe thấy tín hiệu âm thanh từ loa PC. Nếu không, hãy kiểm tra lại các đầu kết nối hoặc âm lượng line-in để chắc chắn rằng bạn không chọn chế độ “câm tiếng” (mute).

Bước 3: Bắt đầu ghi âm

Hệ điều hành Windows tích hợp một chương trình ghi âm đơn giản, tuy nhiên chúng tôi khuyến nghị sử dụng Easy Media Creator 7 của Roxio (với giá 99,95 USD trên http://www.roxio.com) bởi bộ phần mềm này có đủ các công cụ mà bạn có thể cần để thu âm và biên tập, ghi đĩa CD và hỗ trợ cả video cũng như DVD. Easy Media Creator 7 chỉ tương thích với Windows XP hoặc 2000. Nếu bạn chạy hệ điều hành khác, hoặc không muốn bỏ ra gần 100 USD, bạn có thể lựa chọn phần mềm miễn phí Audacity (http://audacity.sourceforge.net). Dưới đây chúng tôi chỉ hướng dẫn cách sử dụng bộ công cụ của Roxio.

Khởi động Easy Media Creator 7, chọn Tools > Playback Device và chọn thiết bị mà bạn đang kết nối. Cũng tương tự với mục Recording Device và Recording Source. Trên thiết bị analog, chọn đoạn nhạc có âm lượng lớn nhất và kích nút Record trong mục Sound Editor trước khi bật nhạc. Hãy nhìn vào các cột biểu thị âm lượng trên máy tính để xem chúng có đạt tới điểm đỏ hay không. Nếu có, điều chỉnh thanh trượt Record Level về bên trái cho tới khi đoạn âm lớn nhất chỉ nằm ở mức vàng.

Khi đã điều chỉnh âm lượng thu, kích Stop. Mở menu File > Close và không chọn lưu. Tua lại băng hoặc đĩa than, chọn nút Record, bắt đầu chơi nhạc và chờ đến khi quá trình thu hoàn tất. Kích Stop, lưu ý chờ cho phần mềm lưu dữ liệu vào ổ cứng.

Bước 4: Biên tập

Giờ đây bạn đã có một tệp âm thanh khổng lồ và bạn sẽ muốn chia chúng thành các bản nhạc riêng biệt để dễ dàng lưu trữ và thưởng thức. Chọn Tools > Auto Locate Tracks. Phần mềm sẽ tự động quét các đoạn không có tín hiệu âm thanh và tách thành các bài độc lập.

Nếu bạn dùng Audacity hoặc các phần mềm biên tập WAV khác, bạn sẽ phải tìm các đoạn trắng một cách thủ công. Để tách các bài một cách thủ công trong Easy Media Creator, chọn đoạn bạn muốn tách, kích Tools > Insert Track Break.

Tiếp theo là quá trình cân chỉnh âm lượng tối đa cho mỗi bài hát sao cho dung lượng tương đối đồng đều. Để làm điều này, kích Edit > Select All > Tools > Apply Effects To Selection > Normalize. Với những bài hát dài, việc cân chỉnh âm lượng có thể kéo dài vài phút.

Nếu đĩa hát hoặc băng nhạc cũ của bạn xuất hiện các tiếng rè hoặc xẹt, hãy sử dụng bộ lọc tiếng ồn để loại bỏ các tạp âm không mong muốn. Tuy nhiên, sử dụng tính năng này có thể làm ảnh hưởng tới chất lượng chung của tín hiệu, do đó hãy cân nhắc khi thật cần thiết. Chọn Edit > Select All > Tools > Apply Effects To Selection > DeClick. Chọn DeClick để loại bỏ tiếng xẹt hoặc DeCrackle để khử tiếng nhiễu. Chọn Play để nghe thử tác dụng của hiệu ứng hoặc Apply để kích hoạt hiệu ứng.

Bước 5: Chuyển đổi định dạng

Bạn đã tách và biên tập các bài hát, để lưu các tệp, kích File > Save All Tracks. Tìm thư mục bạn muốn lưu các bài hát và sử dụng menu Save As để chọn định dạng bạn muốn lưu. Nếu muốn bảo đảm chất lượng âm thanh, chọn định dạng WAV và kích Save. Tìm tới thư mục lưu trữ, kích chuột phải vào các tệp và đổi tên tệp thành tên các bài hát ứng với các bài trong album gốc.

Để lưu các tệp theo các định dạng nén, chọn MP3, WMA hoặc OGG (Ogg Vorbis) tuỳ thuộc vào loại thiết bị nghe nhạc cầm tay của bạn. Giữ nguyên giá trị mặc định của mục Encoder và chọn mức độ nén Compression Settings phù hợp (thông thường là 128 Kb/s hoặc cao hơn). Hãy lưu ý rằng tỷ lệ số hoá càng lớn thì chất lượng âm thanh càng cao và dung lượng tệp càng lớn. Nếu thiết bị nghe nhạc của bạn hỗ trợ tỷ lệ nén thay đổi (VBR - variable bit rate), bạn có thể chọn Variable Bit Rate. Lựa chọn này tạo âm thanh có chất lượng cao hơn so với chế độ tỷ lệ nén cố định (CBR - constant bit rate) song vẫn có dung lượng nhỏ hơn đôi chút. Kích Save để chấp nhận.
Các tệp nén thường sử dụng các thẻ ID3 để lưu trữ thông tin về tệp. Easy Media Creator 7 không hỗ trợ tốt việc biên tập nội dung thẻ, do đó chúng tôi đề nghị sử dụng công cụ miễn phí Mp3tag (http://www.mp3tag.de/en).

Bước 6: Ghi đĩa CD

Đã đến lúc bạn có thể nghe các bản nhạc số trên PC hoặc truyền chúng sang nghe với một thiết bị nghe nhạc cầm tay (chẳng hạn iPod của Apple). Nhiều người lại muốn ghi (burn) chúng thành đĩa CD sử dụng các đĩa CD-R (CD ghi một lần) hoặc CD- RW (CD ghi nhiều lần) hay đĩa DVD để nghe trên các máy đọc đĩa. Một số máy đọc đĩa hoặc ổ đĩa có thể đọc được các đĩa CD ghi các tệp định dạng MP3 hoặc một số định dạng nhất định khác.

Từ menu Start của Windows, kích All Programs > Roxio > Creator Classic. Trong cửa sổ Common Project, chọn Audio CD nếu bạn muốn ghi một đĩa CD nhạc thông thường hoặc MP3 Disc để ghi đĩa định dạng MP3. Chọn thư mục chứa các tệp nhạc trong mục Select Source, kéo và thả các tệp vào cửa sổ Audio Project hoặc MP3 Disc Project. Thanh trạng thái màu xanh ở phía dưới thể hiện dung lượng còn trống tương ứng của đĩa. Sau khi hoàn tất việc chọn tệp, đưa đĩa CD trắng vào ổ ghi và kích Burn.

Chế độ mặc định hoạt động tốt, tuy nhiện bạn cũng có thể chọn Details để thay đổi các thông số ghi đĩa. Nên chọn tốc độ ghi (Write Speed) bằng tốc độ tối đa của ổ ghi và Buffer Underrun Prevention (nếu ổ ghi hỗ trợ) để giảm thiểu lỗi ghi đĩa. Kích Burn khi hoàn tất và chờ đợi quá trình ghi đĩa được tiến hành.

Trên đây là những bước hướng dẫn quá trình chuyển đổi các album nhạc analog lạc hậu của bạn sang định dạng kỹ thuật số. Tất nhiên, bạn hoàn toàn có thể chuyển đổi ngược lại, từ định dạng số sang tín hiệu analog (chẳng hạn băng từ để nghe trên những chiếc xe hơi đời cũ). Điều đáng nói là với công nghệ số, khả năng của âm thanh là vô giới hạn.

Hoàng Long