"Liệu tôi có thể mua con cún cưng của bạn chỉ để dẫn nó đi một vòng rồi bắn hạ?" Đó là hình ảnh mà giám đốc Craig Conway của PeopleSoft dùng để mô tả vụ Oracle bỏ thầu mua lại hãng này.  

Tất cả mục đích của Oracle đối với vụ mua lại này là chuyển hết khách hàng PeopleSoft sang dùng phần mềm do Oracle phát triển. Điều đó chẳng khác gì đặt dấu chấm hết cho sự tồn tại của PeopleSoft. 

Vụ bỏ thầu của Oracle đã có khoảng thời gian đủ dài để biến câu chuyện này thành một tiểu thuyết chương hồi với rất nhiều kịch tính và hành động. Mới đây, Conway đã tuyên bố mình chẳng có bất cứ động cơ cá nhân nào để chống lại giám đốc Larry Ellison của Oracle cả. Thế nhưng trong quá khứ, hai đối thủ này từng dành tặng cho nhau rất nhiều lời bình phẩm chẳng lấy gì làm lịch sự cho lắm. Conway từng mô tả Ellison là kẻ thâm độc còn Ellison thì lấy ngay "con cún cưng" của Conway ra để bật lại: "Nếu Conway và con cún của ông ta đứng cạnh nhau và tôi có một viên đạn trong tay, hãy tin tôi đi, nó sẽ không dành cho con cún đâu". 

Cho tới nay, sự chống trả kiên cường của PeopleSoft trước lời chào mời hấp dẫn mà Oracle đưa ra đã thu hút sự quan tâm của gần như tất cả mọi người trong ngành công nghệ. Giá bỏ thầu gần đây nhất mà Oralce công bố là 21 USD/cổ phiếu, nâng giá trị của PeopleSoft lên tới con số 7,7 tỷ USD. Nhưng hội đồng quản trị của PeopleSoft vẫn tiếp tục cuộc chiến đấu bởi theo truyền thống, những vụ tiếp quản thiếu thiện chí kiểu này, trong đó mục tiêu là một hãng phần mềm cỡ lớn, thường dẫn tới sự làm ăn thất bát cho nạn nhân sau khi tiếp quản xong xuôi. 

Mồi ngon nhưng "khó xơi" 

Bản hợp đồng Oracle cũng báo hiệu nhiều vụ "xơi tái" khác trong ngành công nghệ. Ellison là một trong những người đầu tiên tuyên bố rằng các công ty phần mềm không bao giờ có thể quay trở lại những ngày hoàng kim xa xưa. % tăng trưởng sẽ chỉ giữ ở mức một con số. Tỷ lệ giá thành/thu nhập sẽ không còn phản ánh mức lãi và cuối cùng là nhiều công ty sẽ bị xoá sổ, biến mất khỏi thị trường. 

Một cách tự nhiên nhất, Ellison đã dùng những quy luật chung này để "đội mũ bảo hiểm" cho vụ bỏ thầu PeopleSoft, kết luận đó là sự tiến hoá tất yếu theo thuyết... Darwin. Tham vọng của Ellison lại nhận được sự hậu thuẫn cách đây hai tuần, khi Bộ Tư pháp Mỹ thua trong vụ kiện ngăn không cho hai công ty sáp nhập vì lý do chống độc quyền. Trên giấy tờ, có thể coi đây là một chiến thắng quan trọng dành cho Oracle. Tuy nhiên, thực trạng khó khăn mà Oracle đang và sẽ phải đối mặt thì vẫn không thay đổi: Làm cách nào hãng này giữ chân được khách hàng của PeopleSoft khi mà phần lớn trong số này đã từng khước từ sản phẩm Oracle để chọn phần mềm PeopleSoft "trên cơ" hơn? 

Cả PeopleSoft, Oracle và SAP đều cung cấp các bộ phần mềm đáp ứng những nhu cầu cơ bản nhất của một tập đoàn lớn. Đó là: quản lý tài chính, nguồn nhân lực, quan hệ khách hàng và sản xuất... tất cả các nhiệm vụ đặc trưng của một phần mềm doanh nghiệp. Đây là dạng phần mềm phức tạp nhất, và cũng là đắt nhất mà một tập đoàn cần phải có trong tay để hoạt động bình thường. Trước khi mua, người ta phải thuê các nhà tư vấn để "tham mưu" việc chọn lựa cũng như cách sử dụng. Cài đặt và xây dựng  một hệ thống hoàn chỉnh cần tới vài năm lên kế hoạch. Rồi để cho hệ thống đó làm việc được lại phải tiếp tục huy động toàn bộ các bộ phận và lực lượng tư vấn nữa. Nói tóm lại, "đặt được phần mềm doanh nghiệp vào đúng chỗ và làm cho nó chạy được" là cả một vấn đề. 

Chưa hết, nếu phần mềm tiêu dùng rất dễ mua vì giá cả rõ ràng, không có thêm khoản tốn phí phụ trội bất ngờ nào thì trong lĩnh vực phần mềm doanh nghiệp, ngân sách chỉ là "xấp xỉ của xấp xỉ". Năm 1999, khi hệ thống Đại học California với 23 toà nhà và ký túc xá trực thuộc bắt đầu lên kế hoạch cài đặt phần mềm mới để quản lý kiểm toán tài chính, nhân lực và hồ sơ sinh viên, trường này đã lên ngân sách 439 triệu USD dành cho phần mềm doanh nghiệp của PeopleSoft. Vậy mà đến năm ngoái, khi các nhân viên kiểm toán viên của bang kiểm tra lại dự án còn chưa hoàn tất này, họ đã "lôi" ra được con số hoá đơn cuối cùng là... 662 triệu USD. Số tiền cao đến chóng mặt này giải thích lý do tại sao khách hàng PeopleSoft lại không hề mong muốn một cuộc "đại phẫu" thứ hai dành cho sản phẩm Oracle.

... Và những "con cá" khác 

Khi Ellison bắt đầu bỏ thầu PeopleSoft, ông này lập luận rằng vị trí thống trị của SAP trên thị trường cho phép các đối thủ kết hợp lực lượng để cạnh tranh. Ai cũng biết phần mềm của PeopleSoft được coi là số một trong số những đối thủ của SAP. "Nuốt" được PeopleSoft, Oracle mới có thể ngoi lên, so kè với SAP. Song ngoài mặt, Ellison vẫn phải một mực khẳng định Oracle sẽ hết sức nỗ lực để cung cấp cho khách hàng những sản phẩm chuẩn nhất. Tháng này, Oracle báo cáo doanh thu phần mềm của hãng đã giảm 36% so với cách đây một năm. Song Ellison không thể từ bỏ "đứa con" quặt quẹo này được. Đơn giản là vì làm sao ông ta có thể thừa nhận thực tế: 5.000 nhà phát triển ứng dụng của Oracle đã phí công làm ra những sản phẩm mà khách hàng không thích?

Kể cả trong trường hợp Oracle có thắng trong cuộc chiến với PeopleSoft, hãng này vẫn gặp rắc rối lớn khi danh sách khách hàng lúc này có mặt rất nhiều doanh nghiệp ghét Oracle chẳng kém gì PeopleSoft. Phần mềm doanh nghiệp của Oracle đòi hỏi một phần mềm cơ sở dữ liệu Oracle để vận hành, trong khi PeopleSoft không kinh doanh cơ sở dữ liệu nên phần mềm của nó "khả mở", tương thích với cơ sở của cả Oracle, IBM lẫn các doanh nghiệp khác. Một hệ thống "toàn Oracle" sẽ buộc khoảng 40% số khách hàng hiện tại của PeopleSoft thay đổi phần mềm cơ sở dữ liệu và phần mềm doanh nghiệp - nghĩa là vừa "thay tim vừa đổi phổi".

Một lẽ thường tình, những khách hàng này sẽ tìm đến những lựa chọn khác. Trên thực tế, chính các luật sư của Oracle đã giúp họ làm việc này khi đưa ra trước Toà án liên bang cả một "lô xích xông" các doanh nghiệp phần mềm không mấy tiếng tăm để mình chứng một điều: thị trường cũng đông vui ra phết. Lấy thí dụ, Lawson Software kiếm được 360 triệu USD một năm. AMS chuyên sản xuất các phần mềm giúp các cơ quan công quyền, kể cả Bộ Tư pháp, quản lý tài chính. 

Tuy nhiên, triển vọng cũng không đến nỗi quá u ám cho Oracle. Hãng này vẫn có cách để quyến rũ và lôi kéo khách hàng PeopleSoft ở lại bằng cách duy trì sự tồn tại độc lập tương đối cho PeopleSoft, đảm bảo tiếp tục hỗ trợ khách hàng mà không buộc họ phải "di cư" sang dùng sản phẩm Oracle. 

Tuần trước, khách hàng của PeopleSoft đã có cuộc gặp gỡ tại San Francisco để bàn về việc thành lập Liên minh cổ vũ PeopleSoft. Họ đã truyền tai nhau một tin tức có thể lên giây cót tinh thần không ít: một hợp đồng công nghệ với IBM. Thông tin này vẽ ra một viễn cảnh rằng có khả năng IBM sẽ ra tay, sẵn lòng cứu nguy cho PeopleSoft. Thật dễ để tưởng tượng về bức tranh này: "chú cún" của Conway sẽ an toàn trong một căn nhà mới, một tập đoàn khổng lồ với doanh thu 89 tỷ USD, đủ để bảo vệ nó trước kẻ tấn công 10 tỷ USD.