Chương trình máy tính Thánh Gióng (MTTG) hưởng ứng dự án 1 triệu máy tính giá rẻ (MTGR) của Chính phủ dành cho thanh niên chính thức khởi động được 2 tháng, và ngay từ những ngày đầu tiên đã thu hút sự chú ý của công luận.

Trong chương trình lớn và nhiều cơ hội như MTTG, FPT Elead đã bắt tay CMS - đối thủ cạnh tranh lớn nhất. Lý do khá rõ ràng: Liên kết sẽ tăng khả năng đàm phán để mua linh kiện với giá tốt hơn và nguyên tắc "buôn có bạn, bán có phường" - không ai có thể thành công nếu không có đồng minh.

Chấp nhận khó khăn...
Khi tham gia vào liên minh MTTG, chắc chắn FPT Elead và CMS đã cân nhắc rất nhiều về những cái được và mất, mặt mạnh và mặt yếu. Với mức giá và lợi nhuận rất thấp đã được thoả thuận từ trước, các nhà sản xuất có thể không đủ lợi nhuận để duy trì sản xuất, phân phối nhiều tầng, bảo hành toàn quốc, nếu không bán được số máy đủ lớn. Năm 1999 Công ty Samsung đã rút ra khỏi chương trình MTGR phổ cập Internet tại Hàn Quốc cũng vì lý do này.

Thêm nữa tại VN thị trường tin học còn rất phức tạp, các cửa hàng bày bán đủ loại linh kiện có nguồn gốc, chất lượng khác nhau, tình trạng gian lận thuế, hàng giả, hàng nhái vẫn còn phổ biến. Các nhà sản xuất lớn như FPT Elead và CMS sẽ gặp khó khăn nếu chỉ cạnh tranh đơn thuần bằng giá với các máy tính (MT) lắp ráp thô sơ, nguồn gốc linh kiện không rõ ràng, không hoá đơn tài chính. Cho đến nay cả FPT Elead và CMS vẫn thiếu các hoạt động phối hợp từ marketing cho đến bán hàng và bảo hành. Nếu họ thực sự hợp tác với nhau trong tất cả các hoạt động này, thì sẽ tạo ra một khả năng cạnh tranh rất lớn.

Chương trình MTGR thực ra không phải là mới. Về bản chất nó là cố gắng của các nhà sản xuất địa phương hợp tác với các nhà sản xuất linh kiện đa quốc gia để đưa ra các dòng máy giá rẻ, cạnh tranh để chiếm lĩnh thị trường nội địa. Cùng với sự hỗ trợ của Nhà nước và ngân hàng, các dòng máy này sẽ tạo điều kiện để người thu nhập thấp có thể tiếp cận với CNTT.

Bắt nguồn từ Hàn Quốc, MTGR là một mô hình được áp dụng tiếp tục ở nhiều quốc gia khác như Thái Lan, Malaysia, Indonesia và Việt Nam. Tại mỗi quốc gia đều có những điểm khác biệt, tuy nhiên có thể thấy những điểm chung như: Nhiều chương trình không đi đúng với ý tưởng ban đầu. Tuy nhiên, các chương trình này đều tác động rất tốt đến ngành CNTT địa phương, kích cầu, mở rộng thị trường và có ảnh hưởng tích cực đến toàn bộ nền kinh tế. Tại Thái Lan, trong năm 2003 chương trình MTGR đã tạo ra một cú sốc lớn với mức tăng trưởng thị trường PC đến 196% so với cùng kỳ năm trước. Microsoft có những động thái tích cực hơn trong việc địa phương hoá sản phẩm của mình, và đưa ra các mức giá đặc biệt tuỳ theo quốc gia. Tuy nhiên MTGR thường được bán cùng Linux.

... và mục tiêu lâu dài
Trong giai đoạn đầu của chương trình - 3 tháng cuối năm 2004 - mục tiêu của liên minh là 50 nghìn với mức giá từ 4 triệu đến 6 triệu đồng VN. Tuy nhiên, cho đến hết tháng 10, Elead mới đưa ra thị trường được gần 5.000 máy. Nhưng đây cũng là một con số ấn tượng khi ta so sánh với một số nước khác trong các chương trình tương tự. Doanh số bán ra của FPT Elead tăng 177% so với cùng kỳ năm ngoái. Để so sánh, có thể nhìn lại mục tiêu 1 triệu máy trong năm 2003 của Chính phủ Thái Lan, con số thực hiện được là 127 nghìn chiếc. Tại Hàn Quốc, chương trình MTGR đặt mục tiêu 1 triệu máy trong năm 1999, thực tế thực hiện được 380 ngàn chiếc.

Tác động có thể thấy của chương trình là giá MT giảm xuống nhanh chóng, việc công khai giá một số dòng MT đã giúp người tiêu dùng có thông tin tốt hơn khi mua. Ngành CNTT VN khởi sắc, một vài doanh nghiệp đã bắt đầu nhận thức được việc đầu tư sản xuất CN là rất cần thiết. Mặc dù chưa có nhà máy, nhưng khá nhiều thương hiệu đã có quy trình quản lý chất lượng ISO 9001:2000. Tuy nhiên, chương trình MTTG chỉ có thể thực sự thành công nếu các thành viên trong liên minh hợp tác chặt chẽ với nhau hơn, và nhận được sự hỗ trợ của tổ chức đoàn trong công tác đào tạo huấn luyện cho người dân nông thôn và của các ngân hàng trong việc cung cấp tín dụng.