Kể từ khi nhậm chức cách đây 2 năm, Tổng thống Luiz Inacio Lula da Silva đã biến Braxin thành quốc gia "đầu tàu" của sứ mệnh phát triển phần mềm nguồn mở miễn phí.

Với mục tiêu tiết kiệm hàng triệu USD tiền bản quyền và mua giấy phép công nghệ, ngài Da Silva đã chỉ đạo cho các bộ và công ty nhà nước chuyển đổi dần  từ các hệ điều hành đắt tiền như Microsoft Windows sang hệ điều hành nguồn mở Linux.

Cũng dưới sự lãnh đạo của da Silva, Braxin đã trở thành nước đầu tiên trên thế giới yêu cầu mọi công ty hoặc viện nghiên cứu nhận tài trợ của chính phủ phải phát triển các phần mềm phát hành dưới dạng nguồn mở. Cũng có nghĩa mã phần mềm bên dưới bắt buộc phải công khai trước tất cả mọi người, không có ngoại lệ.

Giờ đây, có vẻ như chính phủ Braxin đang mở rộng chiến dịch phần mềm miễn phí của mình đến với số đông. Và một lần nữa, Microsoft lại đối mặt với nguy cơ bị gạt ra bên lề cuộc chơi.

Đến cuối tháng 4 tới, Braxin dự định triển khai một chương trình cực kỳ rầm rộ với tên gọi PC Conectado, hay PC nối mạng, với mục tiêu giúp cho hàng triệu người Braxin thu nhập thấp mua được chiếc máy tính đầu tiên trong đời. Và nếu như đề xuất của chuyên gia tư vấn công nghệ hàng đầu của tổng thống được phê chuẩn, các máy tính cung cấp trong chương trình này sẽ chỉ dành riêng cho phần mềm miễn phí, bao gồm cả hệ điều hành. Chính tay chính phủ sẽ lựa chọn phần mềm sử dụng, thay vì giao cho người tiêu dùng quyền... bỏ thêm tiền để xài Microsoft Windows.

"Để chương trình này thực sự khả thi, nó phải được tiến hành với phần mềm miễn phí", Sergio Amadeu, chủ tịch viện CNTT quốc gia Braxin, nơi giám sát các sáng kiến công nghệ của chính phủ, tuyên bố. "Chúng tôi không có ý định chi số tiền mà nhân dân cực khổ đóng thuế cho một chương trình có thể củng cố hơn nữa vị thế độc quyền của Microsoft. Trách nhiệm của chính phủ là phải đảm bảo luôn có sự cạnh tranh trên thị trường, cũng có nghĩa phải tạo cơ hội cho các nền phần mềm khác làm ăn".

Trước đó, Microsoft từng đề nghị được cung cấp một phiên bản Windows đơn giản, giá rẻ phục vụ chương trình. Tuy quyết định cuối cùng về phần mềm được lựa chọn đã bị hoãn công bố vài lần, song cả Amadeu lẫn nhiều quan chức chính phủ khác đều công khai chỉ trích đề xuất nói trên với lý do: Khả năng của phiên bản giá rẻ quá hạn chế. Chưa nản lòng, Microsoft vẫn chưa bỏ cuộc. Gã khổng lồ vẫn tuyên bố đang "làm việc cùng dự án PC Conectado để tìm xem Microsoft có thể giúp được những gì".

Theo chương trình PC nối mạng, các hãng chế tạo máy tính sẽ được ưu đãi về thuế suất để hạ giá thành sản phẩm, cũng như xây dựng các kế hoạch thanh toán hào phóng cho người tiêu dùng. Các máy tính sẽ được bán với giá 509 USD hoặc thấp hơn, nhưng tính năng thì ngang ngửa với những cỗ máy ngoài chương trình đắt gấp 2 lần/

Người mua sẽ có thể trả thành 24 "cục", từ 18 đến 21,80 USD/tháng, một khoản tiền tương đối vừa túi với nhiều người lao động nghèo. Ba công ty điện thoại cố định lớn nhất Braxin là Telefonica của Tây Ban Nha, Telemar và Brasil Telecom, đều đã đồng ý cung cấp một kết nối Internet quay số cho những người tham gia chương trình với mức cước chưa đến 3 USD/tháng cho 15 giờ lướt Web.

Mục tiêu của chương trình là các hộ gia đình và chủ doanh nghiệp nhỏ với thu nhập 3-7 lần mức lương tối thiểu, tức là khoảng từ 284 - 662 USD. Theo chính phủ, có khoảng 7 triệu người đủ tiêu chuẩn tham gia chương trình và họ hy vọng "phủ sóng" được đến 1 triệu người vào cuối năm nay. Đó có vẻ như là một mục tiêu khá tham vọng tại một quốc gia đang phát triển, dân số 183 triệu người nhưng chỉ có 10% số hộ gia đình có kết nối Internet và 900.000 máy tính được bán ra một cách hợp pháp mỗi năm. (Kể cả khi tính thêm doanh thu tại thị trường chợ đen, con số này cũng mới xấp xỉ 4 triệu, nhỏ hơn nhiều so với tại Mỹ).

Một số nhà phân tích tỏ ra nghi ngờ hiệu quả của các chương trình kiểu này, khi một số dự án tương tự tại châu Á đã rơi vào cảnh sa lấy. Chẳng hạn như ở Malaysia, chính phủ nước này đang giới thiệu một chương trình máy tính giá rẻ thứ hai, sau khi nỗ lực lần đầu thất bại thảm hại vì kế hoạch quá tồi và vấn nạn lừa đảo. Một số khác cho rằng chính phủ nên tập trung sáng kiến công nghệ cho những nơi khác, nhất là trường học. Hiện nay chỉ có 19% số trường công lập của Braxin là có máy tính.

Đáp lại những ý kiến này, chính phủ cho biết đã có kế hoạch đầu tư 74 triệu USD để mở 1000 trung tâm cộng đồng tại những vùng ngoại ô nghèo vào cuối năm nay. Tại đây, máy tính sẽ chạy các chương trình phần mềm miễn phí và cung cấp kết nối Internet miễn phí.