Ấn Độ là một nước đang phát triển. Thế nhưng đất nước 1 tỷ dân này vẫn được thừa nhận là một trong ít các cường quốc thế giới về công nghiệp phần mềm. Có được điều đó trước hết là nhờ đến Azim Premji, ông vua của ngành công nghiệp phần mềm.

Azim Premji là chủ của tập đoàn Wipro Corporation nổi tiếng và là tỷ phú giầu nhất Ấn Độ. Tài sản riêng của ông được ước tính ít nhất là 6,4 tỷ USD, tương đương với 1,4% GDP của cả nước Ấn Độ. Không còn nghi ngờ gì nữa, Azim Premji chính là một Bill Gates của châu Á.

Cách đây chưa đến chục năm, không mấy ai hình dung nổi đất nước có tỷ lệ người không biết chữ còn rất cao này lại có thể cung cấp cho toàn thế giới những sản phẩm phần mềm hiện đại nhất. Ấn Độ có cả một đội ngũ các chuyên gia viết phần mềm cừ khôi, hùng hậu mà ngay cả các nước công nghiệp phát triển nhất cũng không có được.

Chính vì vậy mà khi Mỹ và nhiều nước Tây Âu có chính sách cấp Greencard, một loại thẻ xanh cho phép các chuyên viên phần mềm từ các nước thế giới thứ ba được sang làm việc và định cư, thì có tới gần 50% số thẻ xanh cấp cho công dân Ấn Độ.

Đi tiên phong trong lĩnh vực phần mềm và rất thành công với tập đoàn Wipro, Azim Premji được coi là một vị thần bằng xương, bằng thịt, là tấm gương sáng chói cho thế hệ trẻ và được tôn vinh là một anh hùng dân tộc của nước này. Ông đã làm nên một thương hiệu phần mềm “made in” Ấn Độ. Doanh thu từ xuất khẩu phần mềm của nước này lên tới hàng chục tỷ USD, chiếm tới gần 2% thị phần toàn thế giới.

Bất đắc dĩ trở thành doanh nghiệp

Wipro (Western Indian Vegetable Produckts) vốn là một doanh nghiệp tư nhân chuyên kinh doanh rau quả thực phẩm, do ông Hussein Premji, cha của Azim Premji thành lập từ năm 1945 tại làng Almaner, nằm ở phía bắc Bombay.

Lớn lên, Azim Premji được cha cho du học ở Mỹ, tại trường Tổng hợp Standford nổi tiếng. Ông đã chọn chuyên ngành điện và tốt nghiệp với tấm bằng kỹ sư điện. Chàng trai kỹ sư người Ấn Độ mong muốn tìm được việc làm tại một tập đoàn công nghiệp ở Mỹ. Thế nhưng số phận đã đưa Azim Premji quay trở về cơ sở kinh doanh thực phẩm của gia đình, sau khi cha ông qua đời năm 1966. Bất đắc dĩ, nhưng Azim đã phát triển Wipro thành một công ty loại vừa với doanh số lên tới 1,4 triệu USD.

Con số này chẳng bằng số lẻ cuối cùng của doanh thu bán phần mềm hiện nay của Wipro, nhưng lại là một doanh số loại khá của một công ty thực phẩm cách đây hằng chục năm. Lúc đầu Wipro chỉ tập trung bán lẻ, nhưng sau công ty đã bán buôn cho một số cơ sở sản xuất xà phòng. Không dừng lại ở đó, Azim Premji còn đầu tư dây chuyền để trực tiếp sản xuất xà phòng.

Máu kinh doanh dần dần đã thấm vào Azim Premji lúc nào không hay. Động cơ kiếm tiền đã đưa Azim Premji trở thành đại lý bán các thiết bị điện gia dụng như máy giặt, tủ lạnh, máy bơm, thiết bị điện. Dường như vô tình mà Azim Premji đã tìm đến những mặt hàng điện mà ông ít nhiều có hiểu biết từ trường đại học. Ông phát hành trái phiếu công ty để huy động vốn. Tuy vậy vì uy tín không có, nên chỉ có những người bạn chí cốt và bà con người làng Almaner mới tin tưởng mua trái phiếu của Wipro. Nhưng Azim Premji đã không phụ lòng tin tưởng của những người đầu tư. Hơn chục năm sau, khi Azim Premji thành tỉ phú thì tất cả những người này đều là triệu phú đôla.

Trở thành nhà kinh doanh tin học

Việc Azim Premji kinh doanh trong lĩnh vực tin học cũng có những yếu tố tình cờ. Khi có được ít nhiều kinh nghiệm, Azim Premji đã trở thành một nhà kinh doanh chuyên nghiệp. Ông sẵn sàng kinh doanh mọi thứ và biết chớp mọi cơ hội. Đó chính là phẩm chất của một nhà kinh doanh lớn.

Từ năm 1977 khi chuyển sang kinh doanh đồ điện gia dụng, Azim Premji đã đổi tên công ty là Wipro Technologies. Đúng trong thời gian này Chính phủ Ấn Độ đã có một quyết định cứng rắn và bất ngờ khi cấm công ty máy tính IBM kinh doanh tại nước này. Lý do cơ bản là IBM đã coi thị trường nước này là nơi tiêu thụ rất lớn các loại máy tính phế thải và chất lượng kém. Đây là một chính sách mang tính bảo hộ các ngành công nghiệp nội địa. Thị trường Ấn Độ đột nhiên thiếu hụt máy tính nghiêm trọng.

Như rất nhiều chủ công ty khác, Azim Premji đã không bỏ lỡ cơ hội để chuyển sang kinh doanh máy tính và tin học với những lợi nhuận tiềm năng rất lớn. Ông cho nhập thiết bị để lắp ráp máy tính bán trên thị trường nội địa. Việc lắp ráp và bán máy tính của Wipro Technologies khá thuận lợi, mặc dù trên thị trường Ấn Độ còn nhiều công ty khác như Tata Infotech, Partni Computer hay NITT. Để cạnh tranh, Azim Premji đã lôi kéo được một trung tâm sửa chữa máy tính nổi tiếng ở Bangalore làm dịch vụ bảo hành và bảo trì cho mình. Wipro Technologies được chuyển đến một trung tâm công nghiệp tại Bangalore. Máy tính của Azim Premji bắt đầu có được thương hiệu nhất định và thu hút được cả khách hàng nước ngoài.

Coi trọng dịch vụ

Azim Premji đã sớm nhận thấy rằng nếu chỉ bán máy sẽ có lúc kinh doanh gặp khó khăn bởi nhiều loại máy giá rẻ, rẻ hơn nữa liên tục xuất hiện. Năm 1991, ông quyết định chuyển hướng sang kinh doanh phần mềm. Wipro Technologies trở thành công ty chuyên cung cấp dịch vụ cho các công ty máy tính khác.

Azim Premji coi dịch vụ kinh doanh là chìa khoá thành công của tập đoàn Wipro Technologies. Cả tập đoàn hiện có trên 18.000 nhân viên thì hơn 2 phần 3 là các chuyên gia chuyên làm dịch vụ tin học. Chính nhờ dịch vụ tin học hoàn hảo mà Wipro Technologies trở thành một tập đoàn hoạt động trên toàn cầu. Trung tâm nghiên cứu và phát triển sản phẩm của tập đoàn với tên gọi Electronic City hoạt động không khác gì trung tâm Campus tại khu công nghệ cao Silicon Valley ở Mỹ.

Azim Premji dự kiến sẽ tăng số chuyên gia dịch vụ tin học tại Electronic City lên tới 17.000 người trong năm 2005 để có thể phục vụ các tập đoàn quốc tế. Tất cả các tập đoàn tin học quốc tế lớn nhất đều có mặt tại Ấn Độ với qui mô khá lớn như Hewlett Packard hay Microsoft với hàng nghìn nhân viên, với mục đích khai thác các dịch vụ tin học chất lượng cao nhưng giá rẻ của Ấn Độ, trong đó có Wipro Technologies. Wipro Technologies không chỉ cung cấp dịch vụ cho các công ty tin học mà còn phục vụ tất cả các doanh nghiệp khác có nhu cầu về tin học. Nhiều tập đoàn bảo hiểm Mỹ, tập đoàn dược phẩm quốc tế đang có những hợp đồng rất lớn với Azim Premji.

Hiện nay, có tới hơn 75% doanh thu của Wipro Technologies, tương đương với hơn 1 tỷ USD, là Azim Premji có được từ làm dịch vụ tin học, dịch vụ viết phần mềm cho các công ty, tập đoàn khác. Khi được hỏi về bí quyết thành công của mình, Azim Premji khẳng định: “Chúng tôi luôn luôn ý thức rằng phải theo dõi xu thế phát triển của công nghệ thông tin và chúng tôi đã sớm nắm bắt được xu thế để trở thành một đối tác có sức cạnh tranh trên toàn cầu. Wipro Technologies được xây dựng và thành công trên cơ sở đó”.

Biết dùng người

Để thực hiện các chiến lược phát triển kinh doanh của mình, Azim Premji đã phải có đội ngũ chuyên gia, nhân viên rất giỏi. Chính trong lĩnh vực quản lý nhân sự này, Azim Premji đã tỏ ra là một nhà doanh nghiệp tài ba. Cách đây hơn 30 năm, khi vừa mới thay cha ông điều hành công ty thực phẩm Wipro, Azim Premji đã nghĩ ngay đến việc phải tuyển các chức danh quản lý. Nghĩ là làm, ngay lập tức các vị trí chủ chốt của Azim Premji đã không phải là do bà con, họ hàng đảm trách như thời của cha ông. Cách quản lý như vậy không bình thường chút nào với một doanh nghiệp nhỏ ở Ấn Độ. Nhưng với tham vọng xây dựng doanh nghiệp bài bản và chuyên nghiệp, chỉ trong vòng một thời gian ngắn, Azim Premji đã trở thành một nhà quản lý rất hiện đại.

Việc Azim Premji quyết định chuyển lĩnh vực kinh doanh từ lắp ráp máy tính sang làm dịch vụ tin học và viết phần mềm cũng một phần rất lớn từ cách nhìn nhận của ông về nguồn nhân lực. Azim Premji đã rất tinh tường khi nhận thấy rằng bên cạnh giá nhân công rẻ thì Ấn Độ có một lợi thế rất lớn về ngôn ngữ. Khác với đa số các nước đang phát triển khác, tất cả người Ấn Độ đều thông thạo tiếng Anh như tiếng mẹ đẻ Hindu của mình.

Là một nhà doanh nghiệp, Azim Premji coi trọng năng lực làm việc và ông đã biết cách để có và dùng người tài. Không chỉ những nhà đầu tư mà còn rất nhiều nhà quản lý cao cấp của tập đoàn Wipro Technologies cũng đã trở thành triệu phú. Có người đã có tài sản lên tới hàng trăm triệu USD. Rất coi trọng đến nguồn nhân lực nên ông chủ Azim Premji rất quan tâm đến việc đào tạo cho nhân viên của mình. Hàng chục nghìn chuyên gia phần mềm đã được đào tạo từ các trung tâm của Wipro Technologies. Theo số liệu thống kê, có đến trên 30% chuyên viên lập trình làm việc tại Silicon Vallay là người Ấn Độ, trong đó không ít người đến từ tập đoàn dịch vụ tin học của Azim Premji.

Azim Premji rất khuyến khích các cá nhân phát triển. Ông còn thường xuyên trực tiếp đi giảng dạy cho các khoá học do tập đoàn tổ chức và được nhiều trường đại học danh giá của Ấn Độ và quốc tế cấp bằng tiến sĩ danh dự. Azim Premji hiện cũng đang là cố vấn cao cấp về công nghệ của Thủ tướng Ấn Độ. Azim Premji không thiếu tiền nhưng ông vẫn làm việc cần mẫn hết mình và đặc biệt sống khá giản dị, khiêm nhường. Chiếc xe hơi ông đi hàng ngày vẫn chỉ là một chiếc xe Ford bậc trung. Từ năm 2001 Azim Premji thành lập một quĩ tài trợ mang tên ông để hỗ trợ xây dựng và tu bổ các trường học phổ thông. Tính đến nay, quỹ này đã tài trợ cho hơn 5.000 trường học của toàn Ấn Độ.