Bạn có thể nhanh chóng nâng cấp máy ảnh số, máy nghe nhạc MP3, mạng máy tính và máy tính cá nhân nhằm cải thiện tốc độ, bổ sung những tính năng mới và nâng cấp dung lượng lưu trữ. Việc nâng cấp ở đây chỉ đơn giản là tải về phần mềm, thay đổi phụ kiện và chỉnh lại vài cấu hình cần thiết.

ĐÔI ĐIỀU LƯU Ý

Bạn cần biết rằng một số việc nâng cấp hay tinh chỉnh thiết bị có thể vi phạm các qui định bảo hành của nhà sản xuất. Cũng lưu ý có một số nhà sản xuất khá dễ dãi, cho phép tinh chỉnh - như Intel và NVidia, thậm chí còn cung cấp cho người dùng các công cụ tinh chỉnh cần thiết, nhưng nhiều hãng khác rất khắt khe và cố tình “làm khó” người dùng. Dù trong bất kỳ trường hợp nào, bạn cần phải nhớ các lưu ý sau:

- Trước hết hãy sao lưu tất cả dữ liệu hoặc bắt đầu công việc từ một thiết bị hoàn toàn “trống”. Việc nâng cấp có thể tiến hành rất nhanh, tuy nhiên việc khôi phục dữ liệu mất khá nhiều thời gian.

- Lưu lại các trình điều khiển gốc, trong trường hợp xấu xảy ra thì bạn vẫn có thể khôi phục lại trình trạng làm việc cũ.

- Trước và sau tiến hành nâng cấp, hãy dùng một phần mềm kiểm tra hệ thống chuyên dụng để đánh giá mức độ cải thiện hiệu năng máy tính.

- Ngắt điện khi tiến hành thao tác với thiết bị trong thùng máy. Hãy cẩn thận và đừng làm rơi bất kì dụng cụ, ốc vít hay vật dụng gì bằng kim loại vì chúng có thể gây chạm điện và làm hỏng thiết bị.

PHẦN CỨNG
Ép xung máy tính

Những biện pháp cơ bản

Liệu có biện pháp nào cải thiện tốc độ máy tính mà không cần nâng cấp phần cứng? Câu trả lời rất đơn giản, hãy sử dụng một thủ thuật thông dụng: ép xung máy tính (overclocking). Các CPU hiện nay có thể xử lý các tác vụ nhanh và hiệu quả hơn nếu chúng ta tinh chỉnh cẩn thận vài thông số cần thiết. Ép xung không phải là một phép mầu để hóa cỗ máy cũ thành một siêu máy tính nhưng sẽ phần nào giúp bạn vắt kiệt hiệu năng hệ thống sẵn có.

Hai thông số chính ảnh hưởng đến tốc độ làm việc CPU là tốc độ bus và hệ số nhân. Để xác định tốc độ làm việc thật của CPU, bạn hãy nhân hai thông số trên. Ví dụ với tốc độ bus 100MHz và hệ số nhân 5,5 sẽ cho tốc độ hoạt động của CPU là 550MHz. Công thức này được áp dụng cho hầu hết các bộ xử lý Intel Celeron, Pentium II, Pentium III, IV và cả bộ xử lý AMD.

Một số tổ hợp bo mạch chủ (BMC) và CPU cho phép thay đổi một hoặc cả hai thông số trên để thiết lập một tốc độ mới cho hệ thống. Thường thì các BMC và CPU vẫn làm việc tốt khi ép xung CPU lên 10-20% so với tốc độ chuẩn. Việc chỉnh tốc độ bus cũng có thể ảnh hưởng đến tốc độ bus PCI và AGP, điều này phụ thuộc vào chipset được tích hợp trên BMC và cách thức mà chipset đó kết nối với các thành phần khác.

Một kinh nghiệm khi tiến hành ép xung là biết dừng ở giới hạn cho phép của CPU, bus hệ thống và bộ nhớ RAM. Nếu thiết lập xung nhịp quá cao trong BIOS, máy tính có thể không hoạt động. Khi ấy, bạn cần dùng trình cài đặt PC Setup để cấu hình lại các thông số trong CMOS RAM. Trong vài trường hợp, bạn phải khôi phục CMOS RAM hoàn toàn bằng cách tháo nguồn pin nuôi CMOS hoặc dùng jumper có kí hiệu “Clear CMOS” trên BMC. Nếu máy tính dùng switch (nút gạt) hay jumper để thiết lập xung nhịp và hệ số nhân thì bạn cần đặt chúng lại ở tốc độ thấp hơn.

Một vài tiện ích như NTune của NVIDIA (tải về tại www.pcworld.com.vn, Download, ID:46554) có thể giúp bạn dễ dàng thực hiện thay đổi các thiết lập. Tuy nhiên, một vài hệ thống của Dell, Gateway, HP, IBM và nhiều máy Pentium I, II, III không cho phép bạn thực hiện ép xung hệ thống.

Ép xung CPU bằng tiện ích BIOS

Hầu hết các BMC được sản xuất trong 3-4 năm trở lại đây như Asus, Abit, MSI và Tyan đều được cài sẵn chương trình thay đổi xung nhịp CPU trong BIOS. Khi máy tính khởi động, bạn sẽ thấy xuất hiện thông báo chỉ định một phím để kích hoạt trình PC Setup. Tài liệu của BMC sẽ hướng dẫn bạn xác định các thông số liên quan đến việc điều khiển tốc độ CPU.

Tiện ích PC Setup (hình 1) của bo mạch Abit KA7 đưa ra nhiều thông số cho việc ép xung khi tùy chọn CPU Operating Speed được thiết lập ở chế độ “User Define”. Thông số CPU FSB/PCI Clock cũng ảnh hưởng đến tốc độ của bus PCI. Thực tế cho thấy hầu hết các card PCI có thể được ép xung như CPU.

Người dùng có thể ép xung CPU AMD Athlon XP+ 2600 trên bo mạch ECS KT-600A chỉ qua một thao tác cài đặt. Hệ số nhân xung nhịp của CPU Althon XP+ 600A là 11,5, cho tốc độ CPU đạt từ 1910MHz (166x11,5) đến 2288MHz (199x11,5). Qua thử nghiệm thực tế của PC World Mỹ, chipset này có thể hoạt động hiệu quả khi được ép xung đến 2200MHz.

Cấu hình trên bo mạch chủ

Trước khi các nhà thiết kế cho phép thay đổi tốc độ CPU bằng phần mềm, các switch và jumper trên BMC đảm nhận công việc này. Việc tiến hành ép xung CPU bằng cách thiết lập jumper cũng tựa như trình PC Setup: bạn chỉ việc tăng tốc độ bus và hệ số nhân để tăng tốc độ làm việc của CPU cho đến khi tìm được tốc độ giới hạn làm việc ổn định. Hình 3 và 4 chỉ ra vị trí các jumper xác lập tốc độ FSB của CPU (từ 100MHz đến 110MHz). Bạn có thể thấy bảng hướng dẫn thiết lập các jumper/switch được khắc trên BMC (tuy nhiên đừng quá tin vào chúng, hãy tham khảo tài liệu hướng dẫn đi kèm của BMC để có thông tin cấu hình chính xác nhất).

Tăng tốc độ xử lý đồ họa

Đa phần việc ép xung không nhằm làm cho PC chạy nhanh hơn mà nhằm làm cho việc chơi game “trơn tru” hơn. Bạn có thể ép xung bộ xử lý của chip đồ họa theo cách giống như CPU. Nâng tốc độ đồ họa không đòi hỏi người dùng phải thao tác với các thiết bị bên trong thùng máy, đơn giản bạn chỉ cần tải về tiện ích nâng cấp. Thậm chí, hãng NVIDIA đưa luôn thiết lập ép xung vào trình điều khiển (phiên bản mới nhất). Để kích hoạt, bạn hãy chạy trình Windows Registry bằng cách nhấn Start.Run, gõ vào regedit và nhấn Enter. Tìm mục HKEY_LOCAL_MACHINE/SOFTWARE/NVIDIA Corporation/Global/NVTweak/, nhấn phải chuột vào cửa sổ bên trái và chọn New.Dword value, đặt tên coolbits và gán giá trị là 3 (hệ Hex). Ở tab NVIDIA (hình 5) trong cửa sổ cấu hình thiết bị đồ họa, cửa sổ “Clock Frequency Settings” cho phép bạn chỉnh dung lượng bộ nhớ và tốc độ xung của chip đồ họa. Chọn nút “Detect Optimal Frequencies” nếu bạn muốn tiện ích tự động đưa ra một con số an toàn cho việc ép xung card đồ họa.

ATI thì đưa vào tab “Overdrive” trong cửa sổ Display Properties/Settings/Advanced, bạn có thể thay đổi các thông số cho card Radeon trên hệ thống của mình. Để tinh chỉnh tốt hơn, hãy tải về tiện ích ATITool (www.pcworld.com.vn, Download, ID:46428), chương trình sẽ tự động xác lập tốc độ nhanh nhất cho card đồ họa của bạn.

HỆ ĐIỀU HÀNH
Để Windows hiệu quả hơn
Tinh chỉnh Windows

Quá trình thay đổi các thông số trong Windows đòi hỏi người dùng phải nhớ chi tiết từng bước thực hiện, chính xác tính năng từng thông số. Thật là phức tạp! X-Setup Pro (www.x-setup.net) của XQDC có thể giúp cho việc này trở nên đơn giản. Phần mềm cho phép truy cập đến hàng trăm thông số quan trọng điều khiển hoạt động của Windows hoặc các ứng dụng. Hơn thế nữa, X-Setup Pro còn cho bạn biết ý nghĩa của từng tham số và tác động của chúng đến hệ thống.

Tuy vậy, trước khi tiến hành cấu hình lại Windows, bạn hãy dùng vài biện pháp đơn giản hơn được đề cập trong bài “Trẻ hóa Windows” trong số báo này, trang 103. Với những yêu cầu cao hơn, bạn có thể điều chỉnh vài tham số để cải thiện tốc độ làm việc của Windows. Hệ thống sẽ hoạt động hiệu quả hơn nếu bạn thay đổi dung lượng và đĩa cứng mà Windows sử dụng để lưu các tập tin tạm và dùng làm bộ nhớ ảo (hình 6).

Thay đổi hai thông số chính

Trước khi tiến hành thay đổi các thông số trên, bạn hãy dọn dẹp ổ cứng theo các bước sau:

1. Mở cửa sổ My Computer, nhấn phải chuột lên ổ C: và chọn Properties.

2. Nhấn Disk Cleanup và chờ công cụ này thực hiện xong công việc, sau đó nhấn OK và Yes để xóa các tập tin rác.

3. Nhấn OK để đóng cửa sổ Properties.

Tiếp đến, tiến hành tinh chỉnh Windows lần lượt theo các bước sau:

1. Nhấn phải chuột lên My Computer và chọn Properties.

2. Chọn tab Advanced và nhấn Environment Variables.

3. Trong hộp thoại Environment Variables, chọn TEMP và TMP, thay đổi đường dẫn để bạn dễ dàng nhận biết vị trí của chúng. Sau đó nhấn OK.

4. Ở tab Advanced, trong phần Performance chọn nút Settings.

5. Trong cửa sổ Performance Options, chọn tab Advanced.

6. Trong phần “ Virtual memory” nhấn nút Change.

7. Chọn Custom size, điền vào cùng giá trị cho Initial và Maximum sizes, sau cùng nhấn nút Set (hình 6). Bạn nên thiết lập kích thước tập tin tạm (swap file) tối thiểu bằng 1,5 lần kích thước bộ nhớ RAM hệ thống. Ví dụ ở hệ thống 256MB RAM, kích thước tập tin tạm có thể là 384MB. Tuy nhiên qua thực tế, ở những hệ thống được trang bị nhiều RAM như 512MB hay 1GB RAM, bạn chỉ cần đặt các kích thước tập tin tạm này là 512MB và 768MB.

8. Nhấn OK để đóng hộp thoại và khởi động lại Windows.

MẠNG MÁY TÍNH
Tùy chỉnh các thông số kết nối

Sự an toàn và tốc độ của mạng phụ thuộc vào việc cấu hình hai thông số là RWIN (Receive Windows) và MTU (Maximum Transmission Unit) trong Windows. Bạn có thể dùng Windows Registry để thay đổi chúng theo hướng dẫn tại find.pcworld.com/46436 hay sử dụng tiện ích miễn phí DrTCP (tải về tại www.pcworld.com.vn, Download, ID:46436).

Tham số RWIN thay đổi dung lượng bộ đệm dữ liệu nhận trong giao thức TCP/IP. Giá trị càng cao, tốc độ tải càng nhanh và con số này không có giới hạn. Theo kinh nghiệm của đa số người dùng, giá trị RWIN trong khoảng 32768 và 65536 sẽ cho tốc độ tốt nhất (nếu bạn không thiết lập, giá trị mặc định của RWIN sẽ gấp 4 lần giá trị MTU). Tham số MTU sẽ thiết lập dung lượng lớn nhất của gói dữ liệu gửi/nhận, và con số này phụ thuộc vào loại kết nối (dial-up, LAN hay ADSL). Giá trị mặc định cho giao thức TCP/IP là 1500; nhưng ở kết nối dial-up (quay số), giá trị này là 576; với giao thức PPPoE (cáp hay DSL), giá trị này phải nhỏ hơn 1492. Một vài ISP và mạng riêng ảo (VPN) yêu cầu giá trị thấp 1300 để kết nối các hệ thống với nhau và mã hóa dữ liệu.

Để tăng thêm tốc độ, bạn có thể chỉnh số lượng kết nối cùng lúc đến máy chủ. Nếu đang sử dụng đường truyền tốc độ cao (cáp hay DSL) thì thay đổi các thông số này làm cho việc tải trang web đáp ứng nhanh hơn. Một vài máy chủ dịch vụ web giới hạn hai kết nối cùng lúc vì vậy bạn sẽ không thấy tăng tốc ở tất cả các site.

Máy tính êm và mát hơn
Làm mát CPU

Khi máy tính hoạt động, nhiệt độ trong thùng máy sẽ nóng lên, tốc độ xử lý càng cao thì nhiệt độ cũng không ngừng tăng theo. Hầu hết các máy tính đều được trang bị hệ thống tản nhiệt và quạt làm mát, tuy nhiên các thiết bị này tỏ ra “bất lực” với các hệ thống máy tính được thực hiện ép xung. Một vài thiết bị tản nhiệt và quạt làm mát mới có thể làm giảm nhiệt độ CPU và tạo ra ít tiếng ồn hơn. Ví dụ như quạt làm mát CNPS7000B giá 50USD của hãng Zalman dùng cho các CPU Athlon và Pentium 4 hay hệ thống tản nhiệt CL-P0092 giá 40USD của Thermaltake dùng cho hệ thống Pentium 4.

Các hệ thống tản nhiệt và quạt làm mát có thể là chọn lựa tốt cho người dùng thông thường. Hiện nay, nhiều hệ thống máy tính ép xung được trang bị hệ thống tản nhiệt bằng nước (giá dao động từ 100 đến 180USD) thường được sử dụng trong các siêu máy tính. Nguyên lý hoạt động của các hệ thống này là luân chuyển nước qua một miếng tản nhiệt đặt trên mặt CPU, bơm lên và sau đó dùng quạt thổi hơi nóng ra. Phương pháp này rất hiệu quả cho việc ép xung trên CPU, chipset và card đồ họa. Tuy nhiên, bạn cần phải có đủ không gian trong thùng máy và xung quanh CPU để trang bị hệ thống làm mát như vậy.

Tăng công suất và giảm tiếng ồn

Việc ép xung CPU và tinh chỉnh máy tính có thể dẫn đến tình trạng thiếu nguồn điện. Khi ấy, bạn cần nâng cấp nguồn công suất lớn hơn. Antec Phantom giới thiệu bộ nguồn rời 350 watt không có quạt giá 170USD (hình 10). Bộ nguồn này có trang bị phiến tản nhiệt bên trong đủ làm mát mà không cần dùng quạt và do vậy giảm thiểu tiếng ồn.


Để PC hoạt động êm hơn

Bộ nguồn đã hoạt động êm hơn, giờ đến lúc xử lý cho máy tính. Bạn không thể bỏ qua tiếng ồn do quạt. Một biện pháp để giải quyết vấn đề là dùng quạt làm mát tự động điều chỉnh tốc độ theo nhiệt độ của Thermaltake A1214 giá 6USD. Dù vậy, những rung động từ quạt và ổ đĩa cứng có thể vẫn làm bạn khó chịu. Các nắp đậy phẳng hai bên thùng máy cũng có thể gây ra tiếng ồn cho máy tính. Bạn có thể khắc phục phần nào tiếng ồn này nếu sử dụng các miếng dán chống rung của DampTek (hình 11) giá 50USD/hộp 3 miếng.

MÁY ẢNH SỐ
Chỉnh sửa hình ảnh
Biến Canon EOS 300D thành Canon 10D

Chỉ đơn giản bằng cách tải về một tập tin và nâng cấp “firmware”, chiếc Canon EOS300D của bạn sẽ nhanh chóng có được những tính năng tương tự dòng máy cao cấp Canon 10D, bao gồm chỉnh độ nhạy ASA/ISO 3200, menu tính năng tùy chọn, chụp không dùng thẻ nhớ Compact Flash. Bạn có thể tham khảo tại find.pcworld.com/46442 để biết thêm thông tin về cách nâng cấp này.

Tuy nhiên trước khi tiến hành, hãy tải về bản nâng cấp “firmware” mới nhất (của EOS 300D) từ website của Canon, phòng trường hợp quá trình nâng cấp gặp trục trặc bạn có thể cài đặt lại từ “firmware” này. Sau đó, bạn tuần tự làm theo các bước sau:

1. Tải về “firmware” máy Canon 10D tại find.pcworld.com/46444.

2. Dùng máy ảnh để “format” lại thẻ CF (dung lượng ít nhất là 8MB) và chép “firmware” vừa tải về lên thẻ nhớ này.

3. Cho thẻ CF vào máy.

4. Mở máy, và thiết bị sẽ tự động nhận biết “firmware” mới và hướng dẫn bạn cách thực hiện ngay trên màn hình LCD (đơn giản chỉ là chấp nhận cấu hình mới và khởi động lại thiết bị).

Lấy ảnh từ máy Dakota

Bạn mua máy ảnh dùng một lần Dakota và bây giờ cần đem đến tiệm để rửa ảnh. Không cần thiết, chỉ với vài thao tác bạn hoàn toàn tự làm được chuyện ấy bằng cách tham khảo tài liệu hướng dẫn cách kết nối USB thiết bị này tại find.pcworld.com/46446, hoặc cách chép 25 bức ảnh trong máy ra theo các hướng dẫn tại find.pcworld.com/46448.

MÁY NGHE NHẠC SỐ
Lưu trữ nhiều hơn
Nâng cấp ổ cứng cho máy nghe nhạc Nomad Zen

Một khi dung lượng 20GB của chiếc máy nghe nhạc số Nomad Zen không đáp ứng yêu cầu lưu trữ hay đơn giản bạn muốn tăng dung lượng thì nên nâng cấp ổ đĩa cho máy. Việc nâng cấp chỉ mất chừng 30 phút với vài thao tác rất đơn giản. Mọi hoạt động của máy Zen đều nằm trong “firmware”, do vậy bạn có thể thay đổi ổ cứng dễ dàng mà không phải lo ngại bất cứ chuyện gì ngoài tem bảo hành bị rách.

Bước thứ nhất, bạn phải có sẵn một ổ cứng thay thế. Theo Creative, máy Nomad Zen sử dụng ổ cứng dành cho máy tính xách tay của Fujitsu và bạn không quá khó để tìm một ổ đĩa dung lượng 20GB, 40GB hay thậm chí 60GB.

Bạn nhớ cài phần mềm của Nomad Zen vào máy tính trước và sao lưu lại tất cả các tập tin nhạc hiện có.

Tiến hành tháo ổ cứng cũ khỏi máy theo các bước sau:

1. Tháo 4 con vít ở mặt sau máy

2. Tách nắp đậy khỏi thân máy, bạn sẽ thấy ổ cứng được gắn với một đai bằng kim loại.

3. Tháo đai ra bằng cách nạy các cạnh xung quanh và nhớ giữ lại khung này.

4. Nhẹ nhành nâng ổ cứng lên ở đầu đối diện các đầu nối.

5. Cẩn thận kéo ổ cứng lên bằng cách giữ chặt các mạch điện và đầu nối.

6. Lúc này, bạn sẽ nhận ra một tấm bọt biển mỏng (hình 12) có tác dụng chống va chạm, hãy giữ lại nó.

Lúc này, bạn đã hoàn thành được nửa chặng đường và hãy cố gắng hoàn thành các công đoạn lắp vào và “format” ổ cứng mới:

1. Một lần nữa hãy giữ chặt các mạch điện và đầu nối, cẩn thận cắm ổ cứng mới vào đầu nối đó.

2. Lắp ổ vào thân máy.

3. Đặt lại đai kim loại xung quanh ổ đĩa mới và cẩn thận gài chúng vào thân máy (hình 13).

4. Gắn lại mặt sau máy và siết chặt 4 con vít đã gỡ trước đó.

Các bước tiếp theo để hoàn tất quá trình:

1. Kết nối bộ chuyển đổi nguồn AC với thiết bị và đừng kết nối thiết bị với máy tính.

2. Bật máy Zen, trên màn hình sẽ hiển thị menu “rescure mode”. Nếu không thấy gì, bạn hãy nhấn và giữ nút Play/Pause và khởi động lại máy.

3. Chọn tùy chọn Format All, quá trình sẽ kéo dài khoảng vài giây nhưng không phải là định dạng lại ổ đĩa mới mà là tải lại firmware cho thiết bị.

4. Tiếp đến, hãy kết nối Zen với máy tính. Nếu bạn đã cài sẵn chương trình Nomad Zen, thiết bị sẽ được tự động nhận dạng và hộp thoại “ZenUniversalUpgrade” sẽ xuất hiện. Nếu không, bạn cần tháo thiết bị ra và cài lại phần mềm trên máy tính.

5. Chọn Yes để tiến hành cập nhật “firmware”, sau vài giây bạn sẽ thấy xuất hiện hộp thoại “JukeBox Information” hiển thị thông tin phiên bản firmware và dung lượng ổ đĩa mới.

6. Tải nhạc vào thiết bị và sử dụng thiết bị như bình thường.

Anh Khoa
PC World Mỹ 3/2005