Các nhà khoa học luôn cố gắng tìm hiểu cuộc cách mạng trực tuyến sẽ tác động cuộc sống của loài người như thế nào vào tháng tới, năm tới hay thập kỷ tới nhưng đôi khi mọi người lại quên nhìn lại chúng ta đã đi đến đâu trong cuộc hành trình số.

Internet, như những gì chúng ta biết, mới chỉ tồn tại có 10 năm trong thế giới hiện đại nhưng nó đã tạo ra những thay đổi rộng khắp đối với cuộc sống hằng ngày ở nhiều cấp độ và không có bước lùi.

1. Mọi người đều có thể tìm ra thông tin cần thiết nếu biết cách

Bạn quên một đoạn lời trong bài ca ưa thích? Cần công thức nấu một món đặc biệt trong thời gian ngắn? Muốn biết các rạp hôm nay chiếu phim gì? Trước khi có Internet, việc tìm ra câu trả lời cho những yêu cầu thông tin thường nhật như vậy đòi hỏi phải lùng sục hàng đống sách tham khảo, tìm lại vô số tờ báo hoặc thậm chí là một cuộc hành trình dài trong những thư viện lớn mà cũng chưa biết chắc có tìm thấy điều mình muốn hay không.

Với sự hiện diện của những công cụ tìm kiếm cực mạnh như Google, người ta có thể thỏa mãn mọi yêu cầu thông tin trong vài giây. Tất nhiên, để khai thác tốt nhất công cụ search khổng lồ này, người sử dụng phải có hiểu biết nhất định về cơ cấu hoạt động của nó cũng như cách đặt yêu cầu tìm kiếm. Tốt nhất là nên dành chút thời gian ghé vào trang hướng dẫn Google Help Page để gọt giũa kỹ năng search và cả một núi thông tin mênh mông trên mạng toàn cầu sẽ nằm trong tầm kiểm soát của các ngón tay bạn.

2. Mọi người đều có thể tiếp cận những tin tức mới nhất

Nếu muốn biết những gì đang diễn ra ở nửa bên kia trái đất hay ngay trước cửa nhà mình thì Internet giờ đây có thể lập tức cho bạn biết. Trước đây, những tin nóng diễn ra ở thời gian thực (real time) là một “lãnh địa” riêng của giới báo chí. Chỉ khi giới truyền thông quyết định cung cấp thông tin nào qua các dịch vụ mạng hoặc thông qua những phóng viên riêng của họ thì những diễn biến thời sự mới được truyền tải đến độc giả qua các bản tin truyền hình, phát thanh hoặc báo giấy (vào ngày hôm sau).

Giờ đây mọi người có thể truy cập trực tiếp qua Internet để đọc những tin mới nhất, mà tiêu biểu là hai địa chỉ reuters.com và cnn.com. Độc giả còn có thể đọc tất cả tin tức của các báo ngày trên mạng thông tin toàn cầu. Hữu ích hơn nữa là một số dịch vụ cho phép người ta nhận được ngay những tin tức mới theo yêu cầu. Ví dụ như trang The Paperboy cung cấp danh sách các tờ báo của tất cả các nước, bắt đầu từ vần A với Afghanistan cho tới cuối vần Z là Zimbabwe. Hay như dịch vụ cập nhật tin tức của Google (News Service). Khi một tin thời sự liên quan đến chủ đề mà độc giả đã lựa chọn và đăng ký, dịch vụ này sẽ lập tức e-mail cho bạn đường link tới trang đó thông qua kênh www.google.com/newsalerts.

3. Ai cũng có thể là chuyên gia

Chỉ cần khai thác được 50% khả năng của Internet trong vai trò một công cụ nghiên cứu là bạn đã có một vị thế cực lớn để tận dụng tốt hơn các dịch vụ trong cuộc sống như bác sĩ, luật sư, sửa chữa ôtô… tóm lại là bất cứ ai có cung cấp dịch vụ. Ví dụ, Internet đã thay đổi mối quan hệ giữa bác sĩ và bệnh nhân. Hạn chế về thông tin luôn là điều nguy hiểm. Ngày xưa các bác sĩ là người “sở hữu” thông tin và bệnh nhân phải chấp nhận tất cả những gì mà họ nói. Ngày nay, rất nhiều người đã truy cập vào các địa chỉ trực tuyến đáng tin cậy như Health Insite và Mayo Clinic. Sau đó, họ mới tìm tới bác sĩ với những câu hỏi kỹ lưỡng về tình trạng sức khỏe của mình cũng như những hiểu biết rõ ràng về giải pháp điều trị nhờ những tìm hiểu của bản thân qua Internet.

4. Không còn chuyện lạc đường, mất phương hướng

Những địa chỉ như Whereis đã tạo ra một cuộc cách mạng trong lĩnh vực giao thông đường bộ, nhất là đối với những người thường gặp khó khăn trong việc tìm đường khi đi lại. Dù là một chuyến đi đơn giản từ điểm A tới B hay những hành trình phức tạp hơn từ A qua P đến Z, chỉ cần nhập một số chi tiết vào những dịch vụ như trên, bạn có thể lập tức nhận được một danh sách cụ thể những hướng dẫn tìm đường kèm theo cả bản đồ.

5. Vai trò của thư tem và fax ngày một lu mờ

Nhiều người hiện nay coi thư điện tử (e-mail) là ứng dụng quan trọng nhất trong thế giới trực tuyến. Đối với giới trẻ, lớn lên trong thời đại @, thì ngoài công cụ e-mail thuần túy, khả năng phát đi những thông điệp trên khắp thế giới với các nội dung văn bản, hình ảnh hoặc ứng dụng đính kèm mail mới thực sự có tính cách mạng.

Đáng tiếc là khi nói đến e-mail cũng không thể không nhắc đến tác động tiêu cực của thư rác (spam) khi mà hộp thư của mỗi người tràn ngập hàng đống thông điệp không mời, quảng cáo đủ thứ từ dược phẩm rẻ tiền cho tới các kỹ thuật tăng kích thước dương vật. Nhiều nỗ lực toàn cầu đã được triển khai để khắc chế nạn spam nhưng đến nay tình hình vẫn không có dấu hiệu thuyên giảm.

6. Ngân hàng ngay trên desktop

Nhiều doanh nghiệp bán lẻ ngày nay đã cố gắng khai thác sức mạnh trực tuyến để làm cho các dịch vụ của mình rẻ và tiện dụng hơn. Tuy nhiên, trong lĩnh vực ngân hàng, ảnh hưởng của Internet mới thực sự ấn tượng. Khi các nhà băng bắt đầu cung cấp dịch vụ online, chúng ta đã cảm thấy vô cùng mãn nguyện với việc có thể theo dõi tài khoản của mình trên mạng. Đến nay, người tiêu dùng và các tổ chức có thể chuyển khoản giữa các account và cho cả bên thứ 3, thanh toán hóa đơn, in quyết toán tài chính từ nhà hoặc văn phòng mà không phải đi đâu hết. Có thể một ngày nào đó người ta sẽ bỗng nhớ nụ cười của cô thu ngân nhưng đó là hệ quả tất yếu của cuộc cách mạng Internet.

7. Ai cũng có thể làm nhà xuất bản

Tất nhiên, Internet không thể lập tức biến bạn thành một tỷ phú truyền thông như Rupert Murdoch trong chớp mắt nhưng cơ hội cho mọi người công bố những ý tưởng và suy nghĩ của bản thân lên mạng là một sự thay đổi kỳ vĩ. Phát hành thông tin đại chúng trước đây tập trung trong tay một số cá nhân và tổ chức giàu có, những đối tượng có tiềm lực tài chính để thiết lập hạ tầng tốn kém phục vụ cho việc in ấn và phát hành báo, tạp chí hoặc phát thanh truyền hình. Nhưng giờ đây, bất cứ ai cũng có thể làm được điều này một cách đơn giản và rẻ tiền thông qua một website cá nhân. Đây đã trở thành một xu hướng rất mạnh mà hiện được gọi phổ biến bằng cái tên tiếng Anh: blogging. Chỉ cần thử vào Blogger hay Geeklog, bạn sẽ thấy hết sức mạnh của thể loại kênh thông tin này và sau đó có thể tự mở một trang riêng cho mình. Tất nhiên, việc thu hút người khác vào đọc những nội dung trên website của bạn lại là một việc khác mà không phải ai cũng làm được.

8. Thị trường toàn cầu trên desktop

Internet đã biến cả thế giới nối mạng thành một cái chợ khổng lồ. Điều này có thể được minh họa đơn giản thông qua địa chỉ mua bán trực tuyến nổi tiếng eBay, cùng khoảng 341 website mua bán khác. Bất kể bạn muốn mua hay bán cái gì, các site này sẽ đem đến một con đường rất hiệu quả để thực hiện. Kẻ bán người mua từ khắp hang cùng ngõ hẻm trên thế giới, nếu có kết nối Internet, đều có thể gặp nhau. Rất nhiều kênh bán lẻ truyền thống cũng đã mở rộng hoạt động lên mạng bên cạnh những địa chỉ chuyên hoạt động trực tuyến như Amazon. Điều đó khiến cho việc mua mọi thứ, từ bó hoa cho đến chiếc xe hơi, đều trở nên đơn giản, nhất là khi người mua có thể dễ dàng so sánh giá cả và tìm ra mức rẻ nhất cho một món hàng. Sau đó, họ có thể in ra giấy và đem tới một siêu thị hay đại lý ngoài phố để làm cơ sở mặc cả.

9. Âm nhạc không biên giới 

Được thúc đẩy nhờ động lực đầu tiên là trang Napster và một số mạng chia sẻ file ngang hàng (peer-to-peer) gây nhiều tranh cãi khác, Internet đã thực sự thay đổi căn bản việc phân phối nhạc phẩm. Đi đầu trong cuộc chạy đua này hiện nay là dịch vụ iTunes của Apple với trên 70 triệu bài hát bán ra trong năm đầu ra mắt. Khả năng tiếp cận những nhạc phẩm mà bạn ưa thích, sau đó sắp xếp, lưu trữ và nghe lại theo nhiều kiểu tùy thích có lẽ không bao xa nữa sẽ đặt dấu chấm hết cho định dạng kiểu album.

10. Không ai còn là vô danh

Hãy thử search tên người bạn thân nhất của mình trong Google và có thể bạn sẽ gặp những thông tin về họ đâu đó trên Internet. Hãy thử tìm với cả chính tên mình, bạn cũng sẽ có cơ hội nhận được những sự bất ngờ thú vị khi chứng kiến con đường điện tử lần ra manh mối xa tới đâu. Từ vô vàn website cho đến những phòng chat trực tuyến, hầu hết người sử dụng Internet đều để lại một dấu vết dễ nhận ra nào đó sau khi truy cập. Đối với dân nhà báo thì Internet còn là cánh cổng đầu tiên họ tìm đến mỗi khi “săm soi” một cá nhân, giống như các doanh nhân khi tìm hiểu về đối tác và nhân viên mới.

Internet chỉ gắn liền với thực tại

Khi Internet mới bắt đầu trở nên phổ biến, có rất nhiều người hoài nghi về những rủi ro của nó đối với xã hội. Giới truyền thông thì rất khoái nói đến cái gọi là thế giới ảo và ý tưởng rằng người sử dụng có thể trốn sang một thực tại khác.

Thực tế hiện nay đang tồn tại hàng trăm nghìn cộng đồng trực tuyến trên khắp thế giới nối mạng, dưới dạng các phòng chat, diễn đàn và nhiều dạng tương tác khác, trong đó có cả những mạng game nhiều người tham gia (MUD - multiuser dimension). Cũng chưa có mấy bằng chứng khẳng định thế hệ trẻ sẽ lớn lên với sự khập khiễng về khả năng ứng xử xã hội do những tác động của Internet. Trên thực tế, nó đã trở thành một cái vòng hoàn hảo mà trong đó phát sinh một hiện tượng được người ta gọi là “mạng xã hội”. Đó là xu hướng khai thác sức mạnh của Internet để con người có thể từ bàn phím computer gặp gỡ và tìm đến nhau trong cuộc đời thực. Có thể kể ra đây một số dịch vụ giao lưu nổi tiếng như MeetUp, Friendster, LinkedIn hay Tribe. Dù có nói thế nào thì đây cũng là một hiện tượng xã hội thú vị, mặc dù ở một thái cực khác, nó có thể làm thay đổi nguyên tắc của nhiều người trong việc thiết lập và duy trì các mối quan hệ xã hội.

Không khó khi tìm hiểu cuộc cách mạng trực tuyến đã đưa chúng ta tiến lên bao xa trong hành trình lịch sử. Tuy nhiên, việc dự báo nó sẽ đưa chúng ta tới đâu luôn là công việc phức tạp hơn nhiều và tất nhiên cũng đem lại nhiều ích lợi quan trọng. Một trong những địa chỉ luôn được nhắc đến khi bàn về những dự báo cho tương lai là trang web của tác giả người Mỹ Howard Rheingold. Hãy tham khảo về nhân vật này cũng như những quan điểm của ông tại www.rheingold.com và www.smartmobs.com.